Xuất khẩu gỗ: Làm gì để hóa giải những thách thức?

Những thuận lợi

Theo các chuyên gia, Hiệp định sẽ góp phần tạo điều kiện chủ động cho các doanh nghiệp, giảm mức rủi ro cho các lô hàng xuất khẩu vào thị trường EU. Bên cạnh đó, cũng tạo thuận lợi cho các mặt hàng gỗ và lâm sản của Việt Nam thâm nhập các thị trường khác như Hoa Kỳ, Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Ông Nguyễn Tôn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp hoạt động trong ngành chế biến, xuất khẩu gỗ sẽ có nhiều cơ hội gia tăng sản lượng và giá trị xuất khẩu gỗ, nhất là những mặt hàng giá trị cao vào thị trường EU. Tuy nhiên đòi hỏi các DN phải nâng dần tính chuyên nghiệp hóa để đáp ứng các yêu cầu khắt khe của các nước nhập khẩu, nhất là nguồn gốc gỗ hợp pháp.

Thời gian gần đây, giá trị và khối lượng giao dịch các sản phẩm gỗ, đồ gỗ trong nước và trên thế giới tăng trưởng mạnh. “Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã nỗ lực phát triển lĩnh vực này và hiện là quốc gia xuất khẩu gỗ và lâm sản đứng thứ 5 thế giới và số 1 châu Á. Các mặt hàng gỗ của Việt Nam đã hiện diện tại 120 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới”, ông Quyền thông tin thêm.

Từ đầu năm đến nay, giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm từ gỗ có mức tăng trưởng khá. Theo số liệu thống kê từ Tổng cục Lâm nghiệp, giá trị xuất khẩu lâm sản chính 10 tháng đầu năm 2018 ước đạt hơn 7,6 tỷ USD (bằng 84% kế hoạch năm); tăng 16,12% so với cùng kỳ năm 2017, chiếm 23,37% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu toàn ngành. Trong đó, gỗ và sản phẩm gỗ ước đạt 7,23 tỷ USD, tăng 16,12%.

Còn nhiều việc cần làm

Trên thực tế, trong khoảng 4.500 DN kinh doanh, chế biến gỗ và lâm sản hiện nay thì có đến 93% là có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, không tập trung. Trong khi đó, nguồn gỗ từ rừng trồng trong nước chưa đáp ứng được nhu cầu. Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, khối lượng gỗ nhập khẩu hàng năm rất lớn và từ nhiều thị trường khác nhau. 

Trong 10 tháng đầu năm 2018, giá trị nhập khẩu gỗ và các sản phẩm gỗ ước đạt 1,88 tỷ USD, tăng 5,23% so với cùng kỳ năm 2017. Những thị trường nhập khẩu chủ yếu trong 9 tháng đầu năm gồm Trung Quốc, Hoa Kỳ, Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Chi Lê, Đức, Brazil, Pháp, New Zealand, chiếm 60% giá trị kim ngạch nhập khẩu. Chính vì vậy, việc lựa chọn thị trường gỗ nhập khẩu, đảm bảo 100% gỗ sạch là một thách thức không hề nhỏ. Tuy nhiên Hiệp định VPA/FLEGT lại đem đến cho các DN cơ hội có thể xuất khẩu nhiều mặt hàng khác nhau.

Theo đó DN có thể đầu tư nhiều thiết bị công nghệ hiện đại, dây chuyền tự động hóa để sản xuất các mặt hàng cao cấp, từ đó nâng cao giá trị xuất khẩu. Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh nhấn mạnh, để ngành gỗ mở rộng được thị trường hay tăng giá trị của các sản phẩm, các doanh nghiệp chế biến gỗ cần kiên quyết và kiên trì nói không với gỗ bất hợp pháp. Các yêu cầu này cần được coi là cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Ông Nguyễn Chiến Thắng, Chủ tịch HĐQT Công ty Scansia Pacific cho biết, Hiệp định VPA/FLEGT sẽ tạo ra nhiều thuận lợi để có thể thâm nhập các thị trường rộng lớn. Tuy nhiên đây cũng chính là thách thức đối với DN khi phải giải trình nguồn gỗ hợp pháp. Hiện DN cũng phải nhập khẩu nguồn nguyên liệu từ nước ngoài nên để chứng minh nguồn gốc hợp pháp, buộc DN phải tìm hiểu và lựa chọn đối tác có gỗ sạch. Qua đó mới đáp ứng được những tiêu chuẩn để có thể xuất khẩu vào thị trường EU trong những năm tới.

Ông Nguyễn Tôn Quyền cho rằng, Việt Nam là nước có diện tích trồng rừng và khai thác rừng khá lớn nhưng nguồn nguyên liệu có chất lượng và hợp pháp của Việt Nam lại hạn chế. Chính vì vậy, các DN phải có những thay đổi lớn về nhận thức để lựa chọn những thị trường gỗ đảm bảo nguồn gốc hợp pháp.

Có như vậy, DN mới có thể đảm bảo xuất khẩu lâu dài vào thị trường nhiều tiềm năng này. Không những thế, DN cũng cần đẩy mạnh đầu tư dây chuyền công nghệ hiện đại để sản xuất các sản phẩm gỗ có giá trị cao.