Thương vụ Sabeco: Lòng vòng khoản nợ 5 tỉ USD của người Thái

Vay tiền để thâu tóm

Một năm kinh doanh buồn với Xá xị Chương Dương khi thương hiệu này đã thua lỗ đến 3 tỉ đồng trong năm ngoái trong một thị trường nước giải khát khốc liệt, nhưng đó chưa phải là tất cả.

Công ty mẹ của Chương Dương, Tổng Công ty Cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco, nắm 62%) mới đây lại kiên quyết “đòi” cổ tức 20% theo như kế hoạch.

Tất nhiên, ban lãnh đạo sau đó trình phương án chuyển 17 tỉ đồng từ quỹ đầu tư phát triển sang lợi nhuận chưa phân phối để có tiền trả cổ tức. Báo cáo tài chính năm 2017 cho thấy khoản mục này của Xá xị Chương Dương còn hơn 104 tỉ đồng. Sabeco gần đây cũng có những chuyển động đáng chú ý về mặt nhân sự. Theo đó, người Thái chính thức bước chân vào Hội đồng Quản trị, Ban lãnh đạo, nắm giữ những cương vị quan trọng như Chủ tịch, Bán hàng và Tài chính.

Trước đó, trong năm ngoái, Bộ Tài chính đã “đòi” Sabeco phải nộp vào ngân sách số tiền 2.495 tỉ đồng lợi nhuận chưa phân phối từ trước năm 2016, là thời điểm mà người Thái chưa thâu tóm Sabeco. Kết quả cuối cùng của việc xử lý số tiền nói trên chưa được tiết lộ, nhưng rõ ràng, những ông chủ mới là người có quyền quyết định.

Người Thái chính thức bước chân vào Sabeco sau thương vụ thoái vốn nhà nước với mức giá cổ phần cao chưa từng có. Cuối năm ngoái, Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Vietnam Beverage đã mua hơn 343,6 triệu cổ phiếu SAB của Sabeco (tương ứng 53,6% vốn) với với mức giá 320.000 đồng/cổ phiếu, bằng với mức giá khởi điểm từ cổ đông nhà nước. Trước đó, Vietnam Beverage, thành lập năm 2017, đóng vai trò là công ty nội địa trung gian giúp Thai Beverage (ThaiBev) trong thương vụ thâu tóm Sabeco.

Nhưng điều đáng chú ý là khoản tiền mua lại này không phải là tiền vốn tự có, mà được tài trợ từ các ngân hàng Thái Lan và Singapore với thời hạn 2 năm. Báo cáo về cổ phiếu của ThaiBev mới đây ghi nhận khoản vay 100 tỉ baht và 1,95 tỉ USD. Như vậy, tổng giá trị khoản vay ước gần 5 tỉ USD.

Vay nợ để mua công ty là hình thức thông thường trên thế giới. Một ví dụ điển hình là trường hợp anh em nhà Glazer mua lại cổ phần kiểm soát Câu lạc bộ bóng đá Manchester United (Anh). Đến đây cũng có thể hiểu vì sao người Thái lại kiên quyết với từng “xu” cổ tức như thế, đó là áp lực của khoản nợ 5 tỉ USD.

Hãy giả định số tiền phải trả có lãi vay 5%/năm (lãi suất cho vay bình quân ở các ngân hàng thương mại, theo Ngân hàng Trung ương Thái Lan), thì mỗi năm, ThaiBev dự kiến trả 240 triệu USD tiền lãi, tương đương với hơn 5.280 tỉ đồng. Trong khi đó, báo cáo tài chính năm 2017 của Sabeco cho biết lợi nhuận sau thuế của cổ đông mẹ năm 2017 là 4.711 tỉ đồng.

Mức lãi suất cho vay nói trên chỉ là giả định và ThaiBev, với quyền lực của mình, cũng có thể tìm thấy những giải pháp tài chính có chi phí vốn thấp hơn nữa, nhưng rõ ràng thách thức của ThaiBev về dòng tiền là rất lớn.

Trong khi đó, hoạt động kinh doanh cũng không có điểm nhấn để nhảy bật trong tương lai. Năm ngoái, Sabeco tiêu thụ khoảng 1,7 tỉ lít bia. Còn trong năm nay, Hãng dự kiến sản lượng tiêu thụ sẽ đạt từ 1,8-2 tỉ lít bia, tương ứng với thị phần 50%.

Hiện tại, báo cáo tài chính năm 2017 cho thấy Sabeco còn khoản lợi nhuận sau thuế chưa phân phối là 5.824 tỉ đồng. Đó là “của hồi môn” khi người Thái bước chân vào Sabeco. Dù vậy, thách thức của ThaiBev về dòng tiền trả nợ là khá lớn.

Toan tính của người Thái

Đã có nhiều lo ngại khi một thương hiệu bia Thái nổi tiếng thâu tóm thương hiệu bia Việt có thị phần hàng đầu. Những toan tính về vệc chuyển giá giữa 2 công ty mẹ con là câu chuyện khó nói, nhưng việc đưa bia Thái về Việt Nam sẽ là chắc chắn.

Điểm đầu tiên đáng để nhắc đến ở Sabeco chính là hệ thống phân phối mà doanh nghiệp số 1 thị trường Việt Nam này đang vận hành. Trong lĩnh vực kinh doanh bia và nước giải khát nói chung, đây là một mảnh ghép đặc biệt quan trọng. Nhưng có thể thấy ông chủ của ThaiBev cũng đang “nhọc công” chi nhiều tiền để xây dựng các kênh phân phối khác. Đó là các thương vụ M&A với siêu thị Metro, B’Mart hay Tập đoàn Phú Thái…

Một khi có kênh phân phối chính là Sabeco, kèm những kênh phân phối trợ lực lấy từ các hoạt động M&A tích cực, bia Chang có nhiều khả năng sẽ “tung hoành” ở thị trường nội địa, thậm chí cạnh tranh ngay với chính thương hiệu Bia Sài Gòn.

Lịch sử của ThaiBev trong ngành bia ở Thái Lan cũng đã từng “sống dựa” vào một thương hiệu bia khác để rồi tự mình chiếm thị phần. Trước đó, ThaiBev bắt tay liên doanh với Carlsberg vào đầu thập niên 1990. Nhờ kinh nghiệm của hãng bia Đan Mạch này, bia Chang bắt đầu lớn dần và cạnh tranh trực tiếp với Singha, một thương hiệu bia lớn trước đó chỉ có đối thủ là Carlsberg. Đến năm 2005, hãng bia Carlsberg phải trả cho ThaiBev 120 triệu USD để chấm dứt mối quan hệ kinh doanh, sau nhiều năm kiện tụng.

 Thêm nữa, xét về khía cạnh tài chính đơn thuần, đằng sau những thương vụ vay vốn mua cổ phần, các ông chủ sẽ phải đau đầu tìm cách “khai thác” tối đa doanh nghiệp mình sở hữu để xoay ra dòng tiền trả nợ. Trở lại với trường hợp của câu lạc bộ bóng đá nổi tiếng Manchester United, sau này phải “gánh” những khoản nợ cho các khoản vay riêng để thâu tóm của ông chủ sở hữu. Theo đó, Manchester United phát hành trái phiếu để tạo dòng tiền cho các ông chủ sở hữu. Về bản chất đây là hình thức Manchester United cho ông chủ mình vay lại, hay cách khác là “chuyển nợ” thành công. Sau này, nhà Glazer đã bán bớt cổ phiếu của Manchester United để thu tiền về khi câu lạc bộ danh tiếng này tiến hành IPO. Rõ ràng, sau khi chiếm quyền kiểm soát các công ty mục tiêu, các nhà đầu tư thường sẽ dùng nhiều cách thức để “chuyển nợ”.

Dù vậy, các chuyên gia tin rằng thực tế các khoản nợ khó lòng gán trực tiếp vào nội bảng kế toán của Sabeco, nhưng cũng có nhiều cách để tái cấu trúc khoản nợ đã vay của ông chủ người Thái. Đơn giản như phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu, hay phát hành trái phiếu chuyển đổi.

Toan tính của người Thái hẳn không chỉ dừng lại ở đó khi chấp nhận trả giá cao cho Sabeco. Ngoài những khoản vay nợ để mua lại cổ phần, Sacbeco còn có những điểm đặc biệt hấp dẫn khác là đất đai.

Thực tế, trước khi thành công với bia Chang ở thị trường Thái Lan, chủ sở hữu của ThaiBev trước đó lại thành công trong lĩnh vực bất động sản. Trong khi đó, Sabeco khá hấp dẫn nếu nhìn vào quỹ đất mà doanh nghiệp này đang nắm giữ, bao gồm khu đất tại 46 Bến Vân Đồn (diện tích 3.872m2 ở quận 4), khu đất 187 Nguyễn Chí Thanh (17.406m2, quận 5), khu đất 474 Nguyễn Chí Thanh (7.729m2, quận 10), khu đất 18/3B Phan Huy Ích (2.216m2, quận Tân Bình).

Nếu nhìn xa hơn một chút, câu chuyện có thể không dừng lại ở Sabeco. Toan tính của người Thái còn hướng đến một mục tiêu mới, đó là Vinamilk, hiện đã mở room ngoại lên đến 100%. Tính đến cuối tháng 5, Tập đoàn F&N (Singapore), một công ty liên kết của ThaiBev, đã nâng tỉ lệ sở hữu cổ phần của Vinamilk lên 17,31%, tương ứng với 251,2 triệu cổ phiếu VNM. F&N mới đây tiếp tục đăng ký mua 14,5 triệu cổ phiếu VNM trong thời gian từ ngày 6.6-5.7, theo phương thức thỏa thuận và khớp lệnh nhằm nâng tỉ lệ sở hữu lên 18,3%.

Tham vọng sở hữu cổ phần chi phối tại Vinamilk của tỉ phú Thái có thể thấy rõ, nhưng để nâng tỉ lệ sở hữu lên 51%, người Thái sẽ phải chi gần 4 tỉ USD để mua thêm 489 triệu cổ phiếu với mức giá đang giao dịch hiện tại là 180.000 đồng/cổ phiếu. Với số tiền lớn như vậy, một thương vụ đi vay để thâu tóm tương tự có thể sẽ diễn ra