Thúc bách giải ngân vốn đầu tư công

Có tiền nhưng chưa thể tiêu

Số liệu mới nhất từ Bộ Tài chính cho thấy, trong 3 tháng đầu năm 2019 lượng vốn giải ngân đầu tư công cho các dự án tại các bộ, ngành và địa phương ước đạt khoảng 49.800 tỷ đồng, nhỉnh hơn một chút so với cùng kỳ năm 2018. Tuy nhiên, tính đến giữa tháng 3/2019 vẫn còn 27 bộ, ngành và 1 địa phương gần như chưa giải ngân kế hoạch vốn bởi tỷ lệ giải ngân đầu tư công đều chỉ ở mức dưới 1%.

Theo đánh giá từ Kho bạc Nhà nước, nguyên nhân chính của việc giải ngân chậm vốn ngân sách đầu tư công là do trong quý I vừa qua, các đơn vị dự toán cấp 1 vẫn thực hiện triển khai phân bổ chi tiết đến các đơn vị dự toán cấp 4 nên một số chủ đầu tư vẫn chưa có cơ sở gửi hồ sơ đến Kho bạc Nhà nước đề nghị kiểm soát, thanh toán.

Riêng đối với các nguồn vốn đầu tư nước ngoài, thực sự bắt đầu từ tháng 3/2019 các bộ, ngành, địa phương mới triển khai phân bổ chi tiết cho từng dự án nên đa số các dự án mới chỉ tiếp cận vốn mới từ 1 tháng trở lại đây. Hiện một số dự án lớn đã được giải ngân vốn nhưng do kế hoạch 2019 giao không đủ so với nhu cầu nên không thể thực hiện giải ngân nhiều. Bên cạnh đó, một số dự án cũng đã hết hạn giải ngân theo các hiệp định vay ODA, cần làm thủ tục gia hạn rút vốn. Vì vậy tiến độ giải ngân cũng khá chậm chạp.

Việc chậm giải ngân đầu tư công đối với các dự án hiện nay đang dẫn tới hệ lụy bất cập là nguồn vốn bị dồn ứ trong khi ngân sách hàng ngày vẫn phải chi ra để nuôi lãi cho lượng trái phiếu Chính phủ đã huy động. Cụ thể, tính đến cuối năm 2018, chỉ tính riêng lượng vốn được Kho bạc Nhà nước gửi tại Vietcombank, BIDV và VietinBank đã lên đến trên 210.700 tỷ đồng. Trong khi đó, do không đủ hồ sơ để “tiêu tiền”, trong 3 tháng đầu năm 2019 Kho bạc Nhà nước đã phải từ chối giải ngân 6,8 tỷ đồng từ các khoản chi thường xuyên và chi đầu tư dự án.

Số liệu thống kê của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) cũng cho thấy, suốt cả năm 2018, Kho bạc Nhà nước đã huy động được khoảng 165.800 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ. Trong quý I/2019, đơn vị này cũng tiếp tục huy động được khoảng hơn 73.600 tỷ đồng từ nguồn vốn này nữa. Với lợi suất trái phiếu Chính phủ trung bình hiện nay dao động khoảng 4,02% – 5,38% (tùy theo từng kỳ hạn), rõ ràng dù không thể giải ngân, thanh toán cho các dự án đầu tư nhưng mỗi ngày ngân sách đang phải chi ra một khoản tiền khá lớn (khoảng 4.000 tỷ đồng/100.000 tỷ  đồng trái phiếu Chính phủ) để trả lãi cho các đơn vị tham gia mua trái phiếu.

Quy trách nhiệm, cắt thu nhập để thúc tiến độ

Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, những tuần vừa qua Kho bạc Nhà nước đã khá tích cực trong việc thúc đẩy các bộ, ngành, địa phương tập trung hoàn thiện hồ sơ phân bổ nguồn vốn cho các dự án.

Phía Kho bạc Nhà nước đã đề nghị Bộ Tài chính trực tiếp chỉ đạo các đơn vị có liên quan hoàn thành giao và phân bổ vốn đầu tư xây dựng cơ bản, đồng thời chỉ đạo các đơn vị nhanh chóng nhập và phê duyệt các dự toán chi ngân sách trên Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và Kho bạc (TABMIS) để làm cơ sở cho Kho bạc Nhà nước giải ngân. Theo đó, trong thời hạn 4 ngày kể từ khi có khối lượng được nghiệm thu các bộ, ngành, địa phương cần làm thủ tục thanh toán ngay với Kho bạc Nhà nước, không dồn vốn vào cuối năm mới thanh toán.

Quan sát từ phía các bộ, ngành và địa phương khu vực phía Nam cho thấy, hiện nay việc hối thúc đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư công cũng đang diễn ra khá quyết liệt ở các cấp độ cơ quan quản lý nhà nước.

Đại diện Vụ Kế hoạch – Đầu tư, Bộ Giao thông – Vận tải cho biết, hiện đơn vị này đã được Trung ương phê duyệt giao kế hoạch năm 2019 gần 12.100 tỷ đồng. Đơn vị đã thông báo trên 10.600 tỷ đồng cho các đơn vị để triển khai phân bổ và thanh toán. Riêng đối với 11 dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông và các dự án thuộc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam hiện do đang vướng nhiều thủ tục, hồ sơ liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của các cấp quản lý nên chưa thực hiện giao vốn được.

Bộ Giao thông – Vận tải đã yêu cầu tất cả các chủ đầu tư, ban quản lý dự án phối hợp rà soát, chuẩn xác kế hoạch giải ngân theo từng tháng để theo dõi, kiểm tra và tháo gỡ kịp thời những nút thắt trong quá trình giải ngân vốn.

Trong khi đó, tại TP.HCM, trong văn bản đốc thúc các đơn vị, sở, ngành đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2019, ông Nguyễn Thành Phong – Chủ tịch UBND TP.HCM đã yêu cầu các sở, ngành nhanh chóng tham mưu để chính quyền TP.HCM ban hành thủ tục một cửa điện tử đối với quy trình bố trí vốn trước 15/4.

Người đứng đầu UBND TP.HCM cũng yêu cầu các quận, huyện tập trung đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn. Theo đó, tối đa trong 1 tháng kể từ ngày ký biên bản nghiệm thu giữa chủ đầu tư và nhà thầu, chủ đầu tư phải nộp hồ sơ thanh toán tại Kho bạc Nhà nước. Nếu đến 31/7 tới đây đơn vị nào mới chỉ giải ngân được dưới 50% nguồn vốn phân bổ thì sẽ tổ chức kiểm điểm trách nhiệm người đứng đầu và các cá nhân liên quan. Nếu đến cuối năm 2019 đơn vị nào giải ngân dưới 90% kế hoạch giao vốn thì không xét thi đua hoàn thành tốt nhiệm vụ và không chi thu nhập tăng thêm cho người đứng đầu và cá nhân liên quan.

Ngoài ra, những dự án đã được giao vốn chuẩn bị đầu tư nhưng đến cuối 2019 không được cấp có thẩm quyền quyết định đầu tư mà không có lý do khách quan sẽ xem xét không tiếp tục giao vốn trong năm tiếp theo.