Thoái vốn ỳ ạch ở Habeco, ai chịu trách nhiệm?

Kinh doanh sụt giảm, nhiều sai phạm

Lý giải cho công tác thoái vốn chậm chạp và còn bề bộn mà chưa thể giải quyết được tại Habeco, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải từng chỉ ra điểm vướng mắc lớn nhất là hợp đồng đã ký với đối tác Carlsberg cho phép đối tác này được ưu tiên mua trước cổ phần Nhà nước tại Habeco. Ông Hải cũng từng “bật mí” để giải quyết vấn đề này, Bộ Công Thương đã phải “lập ra một tổ công tác, trực tiếp do một lãnh đạo của Bộ phụ trách với sự tham dự của nhiều đơn vị của Bộ”. Nhưng xem ra các giải pháp đều chưa hiệu quả khi cho tới nay, thời gian đã khá lâu mà vấn đề có vẻ vẫn chưa sáng sủa hơn. Trong khi đó, giá cổ phiếu của Habeco là BHN đã liên tục sụt giảm trong suốt 6 tháng đầu năm mất khoảng 32% giá trị (ở mức giá 91.500 đồng/cổ phiếu). Tính đến ngày 27.9, giá tham chiếu của BHN trên thị trường chứng khoán còn giảm sâu hơn về mức 86.000 đồng/cổ phiếu. Về mặt kinh doanh, trong Báo cáo đánh giá hoạt động SXKD 2017 và kế hoạch 2018 hồi tháng 6 tại Đại hội cổ đông thường niên năm 2018, Habeco thừa nhận kết quả kinh doanh sụt giảm so với năm trước.

Từ đầu năm 2018 tới nay, Habeco liên tiếp trải qua các cơn sóng gió khi Báo cáo kiểm toán của Kiểm toán nhà nước (KTNN) chỉ ra hàng loạt sai phạm tại đơn vị trong công tác quản lý, điều hành vi phạm các quy định của Nhà nước từ đó KTNN đã đề nghị Habeco cần phải sớm sửa chữa khắc phục những vi phạm này.

Đối với công tác tài chính, KTNN cũng phát hiện hàng loạt vấn đề tại Habeco như có số dư tiền gửi ngân hàng lớn nhưng chưa có văn bản đánh giá, xếp hạng các tổ chức tín dụng, tham khảo lãi suất cạnh tranh để lựa chọn, có tình trạng phân loại, trình bày báo cáo tài chính chưa chính xác, đối chiếu xác nhận nợ chưa đầy đủ, không sử dụng Quỹ đầu tư phát triển để đầu tư mở rộng kinh doanh hoặc đầu tư phát triển theo chiều sâu mà chủ yếu đem gửi ngân hàng… KTNN cũng chỉ ra nhiều khoản chi tại Habeco không được chặt chẽ…

Giải quyết các vấn đề tồn đọng tại Habeco, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh từng khẳng định “yếu tố đầu tiên, then chốt nhất vẫn là yếu tố con người. Người đứng đầu rất quan trọng không chỉ là chịu trách nhiệm trước pháp luật mà có những chiến lược đầu tư kinh doanh có hiệu quả cũng như khắc phục những tồn tại”. Điều đó đã được hiện thực hóa bằng hàng loạt quyết định thay đổi nhân sự chủ chốt tại Habeco thời gian qua.

Vướng mắc lớn hay thiếu quyết tâm?

Quay trở lại công tác thoái vốn Nhà nước tại Habeco, những vấn đề về nhân sự và kinh doanh kém hiệu quả cũng có thể là tác nhân gây ra sự chậm trễ, nhưng cũng không loại trừ khả năng nghi vấn “có động cơ” trong việc để kết quả kinh doanh thụt lùi trong vài năm trở lại đây – PGS.TS Vũ Trí Dũng – Đại học Kinh tế Quốc dân từng nêu khi đề cập về vấn đề này.

Trao đổi cùng PV Báo Lao Động ngày 27.9, ông Phạm Đức Trung – Trưởng ban Phát triển và Cải cách Doanh nghiệp (Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương) cho rằng, về khía cạnh doanh nghiệp họ lo ngại mất thương hiệu, mất quyền điều hành, kiểm soát khi cổ đông chiến lược vào thâu tóm doanh nghiệp, nhưng cũng phải thấy rằng, việc thu hút cổ đông chiến lược là rất cần thiết và có thể khắc phục các lo ngại bằng các thỏa thuận thông qua các hợp đồng kinh tế. Trong trường hợp của Habeco và Carlsberg rõ ràng chưa tìm được tiếng nói chung vì vậy làm chậm trễ quá trình thoái vốn, trong khi có các đối tác khác có khả năng hơn chưa được quan tâm xem xét. Khi cứ tập trung vào một cổ đông mà không thỏa thuận được dẫn đến kéo dài thời gian thoái vốn.

Nhưng ở phía còn lại cũng cần xem lại chính sách Nhà nước về việc CPH Habeco là doanh nghiệp kinh doanh sản xuất bia, đây không phải là ngành Nhà nước cần nắm giữ. Câu chuyện ở đây không chỉ là doanh nghiệp mà trách nhiệm còn ở phía cơ quan quản lý Nhà nước, cụ thể ở đây là Bộ Công Thương. Quyết định 58 của Chính phủ đã khẳng định Nhà nước không kinh doanh ngành lĩnh vực bia, vì vậy việc cố ý nắm giữ quá lâu cổ phần Nhà nước tại doanh nghiệp này có cần thiết hay không? Cần phải xem lại trách nhiệm thực hiện, lộ trình đã được Chính phủ phê duyệt. Trong khi đó, cùng lĩnh vực như thế, Sabeco (Tổng công ty CP Bia – Rượu – NGK Sài Gòn) họ bán cổ phần và thu lại lợi ích cho Nhà nước rất lớn.

Hoạt động kinh doanh của Habeco cũng liên tiếp gặp khó khăn, dù đơn vị này cho rằng đã triển khai nhiều giải pháp nhưng sản lượng tiêu thụ bia các loại chỉ đạt 88,4% so với kế hoạch năm. Habeco đã thúc thủ hay buông xuôi thị trường nào? Lý do gì dẫn tới tình trạng ấy? Cần phải tìm ra lời giải để vực dậy doanh nghiêp này nếu muốn công tác thoái vốn đạt được thành công như “người anh em” cùng ngành Sabeco.