English
普通话
Như Thời báo Kinh Doanh đã thông tin, Hà Nội hiện đang có hàng nghìn căn hộ tái định cư (TĐC) bị bỏ hoang khi dân cư được bố trí không đến ở, không nhận bàn giao nhà, hoặc có nhận nhà thì cho thuê. Hỗ trợ TĐC bằng tiền sẽ giải được bài toán tâm lý của số đông người dân và mang tính chất “ích nước, lợi nhà”. Vấn đề còn lại nằm ở việc cân đối tỷ lệ hỗ trợ tiệm cận hơn mức giá thị trường.
Phát triển nhà cho thuê
Trước nay, vấn đề TĐC ở Việt Nam thường chỉ có một lựa chọn đó là nhận nhà TĐC. Tuy nhiên, các nước trên thế giới đưa ra nhiều phương án để người dân lựa chọn, trong đó phát triển nhà xã hội cho thuê.
Theo ông Phạm Sỹ Liêm, Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, việc phát triển nhà ở xã hội cho thuê là hướng đi bù đắp bằng quyền chọn cho những người bị di dời. Ở nhiều nước phát triển, nhà giá rẻ cho thuê chiếm một tỷ trọng khá lớn trong thị trường nhà ở.
Ví dụ như Nhật Bản, Áo, Singapore, Anh, Hàn Quốc, Đan Mạch, Pháp, Phần Lan, Thụy Điển…, nhà giá rẻ cho thuê được quản lý bởi các tổ chức mang tính xã hội và nhận được sự hỗ trợ tài chính từ Chính phủ hoặc chính quyền địa phương, có sự giới hạn trần giá thuê.
Nhiều thành phố còn có quy định tỷ lệ tối thiểu của tổng diện tích nhà xã hội cho thuê trên tổng diện tích nhà ở. Nhà xã hội không chỉ được xây ở những khu vực mới, tách biệt mà có thể xây trên nền những khu đất cũ trong trung tâm, khi hoán cải những khu đất cũ hay tòa nhà cũ. Do đó, rất khó phân biệt đâu là nhà xã hội cho thuê, đâu là nhà tư nhân. Điều này rút ngắn rất nhiều sự bất bình đẳng trong xã hội.
Tại Hà Nội đang có không ít khu TĐC còn trống, chưa có người đến ở, phần lớn trong số đó cần được chuyển mục đích sử dụng sang nhà ở xã hội, nhà ở thương mại để thu hồi vốn cho ngân sách và tránh lãng phí, đây là quỹ nhà ở xã hội cho thuê rất tốt của thành phố.
Khi có được quyền chọn thuê nhà xã hội cùng với mức đền bù thỏa đáng, sự lựa chọn của những người dân bị di dời sẽ dễ dàng hơn. Quyền chọn thuê nhà xã hội khi đó coi như là phần bù đắp cho rủi ro bị di dời.
“Dĩ nhiên, với điều kiện là chất lượng các khu nhà xã hội cho thuê phải đảm bảo, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về xây dựng cũng như các điều kiện hạ tầng cần thiết”, ông Liêm nhận định.
Tránh cào bằng theo vị trí
Các đô thị lớn ở các nước đang phát triển có nhiều thay đổi trong quy hoạch để theo kịp sự phát triển, do đó việc di dời và tái ổn định cuộc sống cho người dân là khó tránh khỏi.
Trong khi việc TĐC có thể thực hiện ở các vùng nông thôn vì người dân không có hay có ít sự lựa chọn, thì đối với người dân ở đô thị, việc xây dựng các khu TĐC và người dân phải “miễn cưỡng” nhận nhà, chính sách chắc chắn sẽ thất bại.
Giải pháp hỗ trợ TĐC bằng tiền về tinh thần là tốt đẹp, nhất là trong điều kiện Hà Nội đang khó khăn về quỹ nhà TĐC. Mức giá hỗ trợ 6,8 triệu đồng/m2 mặt bằng chung cũng tương đối ổn.
Tại các quận như Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm khá phù hợp, người dân đồng thuận ngay. Tuy nhiên, phải nhìn nhận thực tế ở các quận trung tâm như Cầu Giấy, Đống Đa, Thanh Xuân…, khung giá này còn thấp, chưa đủ bù đắp với mức chênh lệch giá bất động sản trên thị trường. Việc cào bằng mức giá đền bù chung cho mọi vị trí rất khó đạt được sự đồng thuận.
Theo quan điểm của ông Liêm, khi thực hiện đền bù cần theo nguyên tắc tiền bồi thường gồm 3 phần: Giá đất ở, giá tài sản và chi phí di chuyển tính theo thời giá để xét đến quyền được hưởng lợi ích phát triển.
Đối với hộ có diện tích ở dưới 10m2/người, tổng số tiền bồi thường phải đủ để mua nhà có diện tích phù hợp tiêu chuẩn đó. Nếu không, khi được áp dụng để tính toán nghĩa vụ tài chính cho vấn đề hỗ trợ bằng tiền thì người dân không đồng ý, phát sinh khiếu kiện và ảnh hưởng đến tiến độ GPMB.
Để hạn chế tình trạng trên, việc bồi thường phải căn cứ vào từng vị trí khu vực GPMB để có sự điều chỉnh mức đền bù hợp lý hơn cho người dân.
“Không thể có chuyên người sở hữu đất ở Đại Cồ Việt cũng chỉ được đền bù bằng người có đất ở Bắc Từ Liêm; hay hộ gia đình diện tích 90m2 đền bù tương đương diện tích 40m2. Chính sách tinh thần là tốt đẹp, nhưng 50% hộ dân đồng thuận không phải là tất cả”, ông Liêm cho hay.
Ông Liêm cho rằng để thực hiện được điều này, cơ quan chức năng có thể kiến nghị sử dụng thông tin giao dịch thật trên thị trường làm cơ sở xác định giá đất, thuê tư vấn khảo sát mức giá để tính bồi thường tại thời điểm chủ trương thực hiện dự án có thu hồi đất.
Đồng thời, UBND Tp chấp thuận giá đất dự kiến để tính bồi thường, giá TĐC nhằm lấy ý kiến người dân. Đồng thuận quá một nửa sẽ thực hiện theo mức này. Nếu không, tinh thần tốt đẹp của chính sách TĐC sẽ chệch đường ray khi cư dân các khu TĐC phần lớn là “ngoại đạo” do mua đi bán lại trên thị trường, hoặc hàng nghìn căn hộ TĐC hiện nay đang để hoang hóa, xuống cấp.