Siết cấp phép đầu tư ngành giấy

Điều này gây nhiều lo ngại bởi sản xuất giấy vốn được đánh giá là ngành tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.

Mới đây, Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam (VPPA) đã có những kiến nghị gửi tới Bộ Công Thương về việc đầu tư sản xuất bột giấy tái chế. Cụ thể, báo cáo của VPPA cho biết, từ cuối năm 2017 đến nay, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc sang Việt Nam để nhập thầu giấy bao bì và tìm cách liên doanh để sản xuất bột giấy tái chế. Phương pháp được sử dụng là đánh tơi giấy phế liệu thành bột, rồi qua các quá trình sàng lọc, xeo thành tấm, cuộn hay ép thành khối bột rồi xuất về Trung Quốc. Như vậy, bột giấy sạch được đưa về Trung Quốc còn rác ở lại Việt Nam.

Nguyên nhân của tình trạng này là do Trung Quốc đang ngày càng siết chặt việc kiểm soát ô nhiễm môi trường, nhất là trong lĩnh vực công nghiệp, trong đó có sản xuất giấy. Từ năm 2012 đến nay, Trung Quốc đã thực hiện nhiều chính sách để nâng cao hiệu quả hoạt động của ngành giấy, khuyến khích các tập đoàn lớn đầu tư mở rộng với công nghệ hiện đại, cũng như đầu tư ra nước ngoài để xuất khẩu (XK) về lại Trung Quốc. Bằng cách kết hợp, loại bỏ dần các nhà máy giấy quy mô nhỏ, thiết bị và công nghệ lạc hậu, gây ô nhiễm môi trường; Thắt chặt việc cấp phép nhập khẩu giấy phế liệu nên các doanh nghiệp Trung Quốc thiếu nguyên liệu để sản xuất, cũng như thiếu hụt giấy thành phẩm, đặc biệt là giấy bao bì.

Theo VPPA, hiện tại Việt Nam chưa có cơ sở sản xuất bột giấy tái chế để XK vào Trung Quốc. Tuy nhiên, thông tin mới nhất từ Quốc vụ viện Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, Trung Quốc sẽ không cho nhập khẩu giấy phế liệu vào để sản xuất giấy từ năm 2020, một số tài liệu còn cho biết thời hạn thực hiện sẽ chính thức bắt đầu từ cuối năm 2019. Chính vì thế, các doanh nghiệp Trung Quốc sẽ nhanh chóng tìm thị trường, đem dây chuyển sản xuất ra nước ngoài, chỉ mang thành phẩm trở lại. “Hiệp hội dự báo, thời gian tới có thể sẽ có những doanh nghiệp Trung Quốc thâm nhập vào thị trường Việt Nam,  gây ra ô nhiễm, tiêu tốn tài nguyên, gây nguy hại rất lớn không chỉ cho môi trường mà còn cả chính các doanh nghiệp sản xuất giấy Việt Nam” – ông Hàn Vinh Quang, Chủ tịch VPPA nhận định.

Cần những chính sách kịp thời

Trước thực trạng trên, để ngành giấy và các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh giấy Việt Nam phát triển bền vững, VPPA đã đề nghị  Bộ Công Thương cần có các biện pháp ngăn chặn kịp thời ngay từ đầu xu hướng tái chế bột để XK bột tái chế. Cụ thể, không cấp phép cho việc XK bột tái chế dưới mọi hình thức; cẩn trọng cấp phép cho các doanh nghiệp thay đổi cơ cấu sản phẩm đã được đăng ký, cấp phép; Hạn chế việc khuyến khích và ưu đãi đầu tư cho các doanh nghiệp FDI đầu tư vào sản xuất giấy làm bao bì và các loại giấy mà doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể sản xuất tốt.

Phân tích rõ hơn, ông Vũ Ngọc Bảo, Ban Thường vụ VPPA cho biết, nếu các doanh nghiệp Trung Quốc tự đầu tư sản xuất sẽ làm giảm cơ hội XK giấy thành phẩm làm bao bì sang Trung Quốc của các doanh nghiệp Việt. Mặt khác, giấy do các doanh nghiệp FDI sản xuất ra cũng sẽ tập trung tiêu thụ ở thị trường nội địa, làm cho các doanh nghiệp Việt Nam khó giữ được thị phần và mất cơ hội đầu tư quy mô lớn, hiện đại. Các doanh nghiệp FDI cũng có lợi thế hơn trong việc tranh giành thị trường giấy phế liệu nhập khẩu và thu gom trong nước làm cho các doanh nghiệp giấy Việt Nam càng kém về năng lực cạnh tranh.

VPPA cũng nhấn mạnh, chỉ nên khuyến khích doanh nghiệp FDI đầu tư vào sản xuất những sản phẩm giấy hiện Việt Nam chưa sản xuất được, phải nhập khẩu như các loại giấy tráng phấn, giấy sử dụng cho các mục đích đặc biệt…

Tại cuộc họp Tổ điều hành thị trường trong nước gần đây nhất, ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công Thương khẳng định, Bộ sẽ tiếp thu lắng nghe các ý kiến của VPPA. Trên cơ sở đó xây dựng chính sách thu hút đầu tư, lưu ý những chính sách thu hút đầu tư nước ngoài chỉ vào những ngành trong nước chưa sản xuất được; Tập trung thúc đẩy sản xuất tiêu dùng trong nước, thúc đẩy những ngành đã sản xuất trong nước.

Còn riêng với vấn đề không cấp phép, Thường trực Tổ điều hành thị trường trong nước sẽ làm việc với các đơn vị liên quan như Cục Xuất nhập khẩu, Cục Phòng vệ thương mại… để bàn bạc phương án đảm bảo quyền lợi doanh nghiệp, thị trường trong nước nhưng đồng thời cũng không làm trái với những cam kết. Hiệp định Thương mại tự do đã ký kết, Luật Cạnh tranh với các nước.

VPPA cũng đề nghị Bộ Công Thương có chỉ đạo và hỗ trợ Hiệp hội Giấy và Bột Giấy Việt Nam sớm tiến hành việc xây dựng Đề án tái cơ cấu ngành giấy 2020 – 2035 và xây dựng Chiến lược phát triển ngành giấy Việt Nam (2020 – 2030), tầm nhìn 2040 để tạo hành lang pháp lý cho ngành phát triển trong giai đoạn mới.