Báo cáo giám sát về đất đai của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho thấy, đất dành cho giao thông tại Hà Nội, TP.HCM chỉ chiếm 9%, trong khi quy hoạch phải đạt 20-26% với đô thị trung tâm, 18-23% với đô thị vệ tinh, 16-20% với các thị trấn. Tỷ lệ đất dành cho đỗ xe, bến bãi dưới 1% trong khi yêu cầu phải là 3-4%.
Đáng lưu ý, một trong những nguyên nhân được chỉ ra là do tình trạng điều chỉnh phá vỡ quy hoạch tại nhiều địa phương. Tính trên cả nước có gần 1.400 dự án điều chỉnh quy hoạch, trong đó có những dự án điều chỉnh hơn 5 lần.
Hà Nội và TP.HCM là địa phương có tỷ lệ điều chỉnh quy hoạch cục bộ vào top đầu cả nước, lần lượt là 70% và hơn 40%. Riêng TP.HCM, từ 1/7/2014 đến hết năm 2018, có 181 dự án điều chỉnh quy hoạch.
Trước thực trạng trên, trao đổi với DĐDN, đại biểu Bùi Văn Xuyền – Ủy viên thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, hậu quả của việc xây dựng sai quy hoạch rất khó sửa nên cần quản lý chặt ngay từ đầu.
Đại biểu Bùi Văn Xuyền dẫn chứng, ở nước ngoài mua 100m2 đất, chỉ được xây trong 50m2. Nếu xây quá sẽ bị phạt từ khi đổ móng chứ không để xây xong rồi mới xử lý. Đó là vi phạm pháp luật chứ không phải quản lý yếu kém. “Người ta xây tòa nhà trong cả tháng, cả năm mà quản lý không biết thì trách nhiệm thế nào? Đã thanh kiểm tra phải truy trách nhiệm đến cùng, giám sát phải chỉ rõ địa chỉ để xử lý”, đại biểu Xuyền đề nghị.
Đại biểu Xuyền nêu ví dụ về hàng loạt khu đô thị xảy ra sai phạm trên địa bàn Hà Nội. Thành phố rất khó khăn trong tìm quỹ đất để làm các công trình phúc lợi cho người dân các khu đó chưa nói đến các vấn đề cháy nổ, giao thông… Như vậy là hậu quả để lại lâu dài và TP đang phải chạy theo xử lý cái sai.
“Quy hoạch đã có hết nhưng quản lý thế nào. Việc sửa đổi, bổ sung quy hoạch không được quản lý chặt chẽ, điển hình tại khu HH Linh Đàm (Hà Nội), khi thanh tra vào cuộc đã phát hiện rất nhiều sai phạm về mật độ xây dựng, quy hoạch… Hậu quả để lại là ta vẫn phải chấp nhận sự tồn tại của nó chứ không thể phá đi được. Đó là bài học sâu sắc trong quản lý đô thị”, ông Xuyền nói.
Trước thực trạng xây dựng chung cư tràn lan, thêm thắt điều chỉnh quy hoạch không theo trật tự nào khiến cơ sở hạ tầng không đáp ứng được, đại biểu đề nghị Quốc hội cần giám sát ở tầm cao hơn về quản lý quy hoạch đô thị hiện nay.
Cùng chung quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hòa – Phó trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp bày tỏ: “Sau khi lập quy hoạch trong quá trình tổ chức thực hiện có thể thay đổi nhưng điều chỉnh, thay đổi quy hoạch chi tiết, quy hoạch cục bộ, cần phải xem xét thực tiễn, phê duyệt quy hoạch ban đầu, điều chỉnh vì lý do gì, có lợi cho nhà đầu tư không, có ảnh hưởng tới diện tích đất công cộng không?”.
Theo đại biểu Hòa, đây là vấn đề đặt ra với người đứng đầu ngành Xây dựng và chính quyền địa phương. “Tại nhiều dự án, sự việc đã xảy ra rồi nhưng sau kỳ chất vấn, giám sát này, tôi mong Bộ trưởng Bộ Xây dựng có trách nhiệm kiểm tra, giám sát xử lý nghiêm ai phê duyệt điều chỉnh quy hoạch mà có lợi cho nhà đầu tư, làm thiệt hại cho người dân” – Đại biểu Hòa nói.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà thừa nhận việc thay đổi quy hoạch chi tiết gây ra nhiều hậu quả, đồng thời nêu quan điểm phải kiểm soát chặt chẽ hơn quá trình lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch. Nếu phát hiện trường hợp vi phạm sẽ xử lý nghiêm theo quy định.