Phát triển nông nghiệp: Bình Phước trồng cacao tiêu chuẩn quốc tế

Tỉnh hiện có gần 2.000ha cacao, trong đó nhiều nông hộ trồng cacao đã được đạt được chứng nhận tiêu chuẩn "UTZ Certified, hữu cơ và thương mại công bằng." Điều này đang tạo ra nhiều triển vọng tốt và tín hiệu vui cho người trồng cây cacao.

Nông dân tập thói quen ghi nhật ký cho cây

Chương trình cacao đạt chứng chỉ UTZ Certified được hình thành bởi công ty Cargill cùng với tổ chức phát triển Hà Lan Rabobank và những đơn vị khác trong lĩnh vực cacao trên thế giới.

Đây là một chương trình chứng nhận độc lập để tự cải thiện lề lối thực hiện nông nghiệp, môi trường và xã hội trong sản xuất cacao.

Tại Việt Nam hiện đã có 11 đơn vị tại các tỉnh như Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai, Bến Tre, Tiền Giang, Bà Rịa-Vũng Tàu đã tham gia chương trình này. Riêng tại Bình Phước, chương trình cacao đạt tiêu chuẩn UTZ Certified bắt đầu được Trung tâm khuyến nông-khuyến ngư cùng Công ty trách nhiệm hữu hạn cacao A1 triển khai từ cuối năm 2011.

Bước đầu, việc áp dụng tiêu chuẩn này đã tạo nên những thói quen trồng cacao bền vững cho người nông dân.

Gia đình ông Nguyễn Văn Tất (ấp 7 xã Đức Liễu, huyện Bù Đăng, Bình Phước) tham gia dự án cacao chứng nhận (hữu cơ và UTZ) từ đầu năm 2012. Sau sáu tháng tham gia Chương trình cacao UTZ Certified, vườn cacao 2,4ha xen điều của ông đã được chứng nhận UTZ Certified.

Trước đây ông Tất cũng như bà con trồng cacao theo kinh nghiệm nhưng khi đã làm theo tiêu chuẩn mới thì phải thay đổi thói quen canh tác, từ khâu làm đất đến chăm sóc đều đúng quy trình và thời gian. Phân bón và thuốc trừ sâu cũng phải sử dụng theo khuyến cáo, đúng liều lượng chứ không tùy tiện như trước.

“Thậm chí phải để ý những chi tiết nhỏ nhặt khác như sử dụng nhà vệ sinh tự hoại, bỏ vỏ thuốc trừ sâu đúng nơi quy định, có thùng đựng rác riêng,” ông Tất cho biết.

Dẫn chúng tôi ra thăm vườn cacao xen điều xanh tốt, ông Nguyễn Đăng Quế (xã Thuận Lợi, huyện Đồng Phú) cho biết trước đây chỉ quen với việc trồng cacao theo kinh nghiệm nên rủi ro rất cao. Được sự hướng dẫn từ các kỹ thuật viên thuộc Công ty trách nhiệm hữu hạn cacao A1, ông Quế phải tuân thủ cách chăm sóc cacao mà các kỹ thuật viên của công ty về hướng dẫn, từ việc tưới nước thời điểm nào, lượng nước bao nhiêu cho đến việc tỉa lá, tạo cành cũng phải đúng quy tắc. Nhờ thế cacao phát triển khỏe mạnh hơn hẳn.

Mỗi ngày ông Quế phải ghi chép nhật ký tất cả công việc chăm sóc vườn để từ đó các tổ chức thu mua có thể truy nguyên nguồn gốc trong quá trình đầu tư.

Hiệu quả đa chiều

Ông Tất, ông Quế chỉ là những điển hình trong số 77 hộ với diện tích 131ha cacao đang trồng cacao tiêu chuẩn UTZ Certified. Cũng là ngần ấy số hộ đạt hiệu quả kinh tế cao từ trồng cacao UTZ xen điều.

Hiệu quả kinh tế từ trồng ca ao UTZ được chứng thực đã thu hút hàng trăm hộ nông dân tham gia. Để đạt được giấy chứng nhận UTZ các nông hộ phải sản xuất cacao theo bộ nguyên tắc hữu cơ của UTZ Certified, trong đó áp dụng 72/174 tiêu chí bắt buộc phải thực hiện trong năm thứ nhất.

Các tiêu chí nhấn mạnh đến nghĩa vụ bảo vệ cộng đồng dân cư sinh sống trong khu vực, bảo vệ môi trường, góp phần phát triển nền nông nghiệp bền vững. Tuy nhiên, giấy chứng nhận này chỉ có giá trị trong vòng 1 năm. Vì thế, để đảm bảo có thị trường tiêu thụ ổn định, vấn đề quản lý chất lượng mang tính lâu dài, bền vững sẽ phải được các nông dân quan tâm triển khai liên tục.

Ông Lê Xuân Phiên (thôn 10, xã Thống Nhất, huyện Bù Đăng) chia sẻ: “Khi tham gia UTZ nông dân được tập huấn, học về kỹ thuật bón phân, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách, đúng thời điểm. Trước đây tôi sử dụng vô tội vạ, có tiền thì đi mua phân bón, thấy bệnh nặng mới phun thuốc nên chi phí lúc nào cũng cao hơn so với bây giờ.”

Ông Phiên còn cho biết, trồng cacao UTZ vừa đỡ tốn công sức vì chỉ cần một người chăm sóc, thu hoạch cho 1ha, vừa mang lại hiệu quả kinh tế cao. Nếu trước đây 500 cây cacao của ông phải bón 3 tạ phân NPK mỗi vụ thì bây giờ chỉ cần bón 2,2 tạ.

Nhờ chăm sóc thường xuyên cho cây cacao nên các cây điều trồng xen cũng được hưởng lợi rất nhiều.

Lâu nay nông dân vẫn hay than phiền “cứ được mùa lại rớt giá,” nhưng khi tham gia các chương trình hợp tác với những tổ chức chứng nhận quốc tế để “gắn nhãn quốc tế” cho nông sản, đầu ra thường được các nhà nhập khẩu đảm bảo.

Chia sẻ về chương trình ca cao UTZ, ông Phạm Thanh Truyền, phụ trách kỹ thuật Chương trình UTZ thuộc Công ty trách nhiệm hữu hạn cacao A1 cho biết: “Giá cacao bình thường là 40.900 đồng/kg khô, nhưng nông dân sẽ được thưởng thêm 1.600 đồng/kg chất lượng nếu chất lượng lên men đạt trên 92%. Ngoài ra cacao đạt chứng nhận UTZ sẽ được thưởng thêm 1.500-2.000 đồng/kg. Như vậy nếu làm đúng quy trình mà tiêu chuẩn UTZ Certified đưa ra, nông dân sẽ được hưởng lợi thêm từ 3.100-3.600 đồng/kg. Điều quan trọng là khi tham gia UTZ, giá cả thu mua luôn ổn định, hệ thống thu gom chặt chẽ nên đỡ chi phí vận chuyển.”

So với một số cây công nghiệp khác như điều, cao su thì cacao được phát triển ở Bình Phước muộn hơn nhưng đã tạo ra nhiều hiệu quả kinh tế.

Thông qua việc sản xuất caocao bền vững theo tiêu chuẩn UTZ Certified người nông dân giờ đây sẽ có điều kiện nâng cao năng lực trong thực hành nông nghiệp tốt, quản lý sản xuất, kinh doanh có hiệu quả và đáp ứng các đòi hỏi về tinh thần trách nhiệm đối với xã hội và môi trường. Đây cũng là một mục tiêu đảm bảo thu nhập cao cho nông dân và là cơ sở để cacao Bình Phước đạt chứng nhận toàn cầu phát triển mạnh mẽ trong những năm tới.