Nông nghiệp – Trụ cột bị lãng quên

Nhưng trong khi tiến hành tái cơ cấu trên mọi mặt trận kinh tế, hình như chúng ta vẫn cố tình “quên” gốc quê của mình.

Tại Hội thảo Kinh tế Việt Nam 2013 và những thách thức, được tổ chức sáng nay, các chuyên gia đã thống nhất nhận định: Tăng trưởng năm 2013 có sẽ sẽ đạt thấp hơn, hoặc với kịch bản tích cực, thì chỉ đạt mức tương đương với năm 2012 (xấp xỉ 5%).

Trong bối cảnh khó khăn hiện nay, nhiều chuyên gia cho rằng, các giải pháp hiện nay gần như đã bỏ qua một cứu cánh, đó là nông nghiệp. Những năm qua, chính nông nghiệp đã là cột trụ giúp kinh tế Việt Nam giữ được đà tăng trưởng và có được sự thăng bằng trong cán cân thương mại. Tuy nhiên, hình như, các giải pháp vĩ mô được đưa ra hiện nay gần như lại lãng quên “cứu cánh” này.

Nông nghiệp là trụ cột vững chắc

Gần đây, dù tình hình kinh tế rất khó khăn do bị tác động của khủng hoảng và suy thoái kinh tế thế giới, ngành nông nghiệp vẫn tiếp tục thể hiện vai trò cột trụ, “đỡ” nền kinh tế tiếp tục ổn định và có mức tăng trưởng hợp lý.

Năm 2011, theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, xuất khẩu nông – lâm – thủy sản đạt gần 25 tỷ USD, tăng trưởng 29% so với năm 2010. Thặng dư thương mại toàn ngành năm 2011 đạt trên 9,2 tỷ USD, góp phần giảm nhập siêu cho cả nước; nông nghiệp đóng góp khoảng 20% GDP và chiếm 30% kim ngạch xuất khẩu quốc gia.

Năm 2012, nông nghiệp vẫn giữ đà tăng trưởng của năm 2011 với giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản cả nước ước tăng 3,4%, trong đó: nông nghiệp tăng 2,8%, lâm nghiệp 6,4%, thủy sản 4,5%. Tốc độ tăng trưởng toàn ngành (GDP) đạt 2,7%.

Đặc biệt, năm 2012 chứng kiến sự thành công của xuất khẩu các mặt hàng nông – lâm, thủy sản với 8 mặt hàng lọt vào “Câu lạc bộ 1 tỷ USD”, trong đó có 3 mặt hàng xuất khẩu đạt kim ngạch từ 3 tỷ USD trở lên là: gạo, cà phê và đồ gỗ. Tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt 27,5 tỷ USD, tăng 9,7% so với năm trước.

Nhưng, nông dân luôn bị thiệt thòi

Điều đáng nói là mặc dù đóng góp rất lớn, nhưng người nông dân lại luôn là đối tượng bị thiệt thòi.

Trong quý I/2013, chỉ số giá bán hàng nông sản đã giảm 8% so với cùng kỳ năm 2012, trong đó giá sản phẩm chăn nuôi giảm mạnh nhất 12%, ngược lại với chỉ số giá hàng hàng hóa thì giá bán những chi phí đầu vào của nông sản thực phẩm lại tăng rất mạnh, đến 33,05%.

Do giá mua của sản phẩm nông dân rất thấp, trong khi chi phí đầu vào lại tăng, dẫn đến sự thua thiệt của người nông dân. Đó là chưa kể đến hiện tượng ép giá, thao túng giá trên thị trường càng đẩy người nông dân vào khó khăn.

Tình trạng người dân chỉ “dám” mong bán hết được những cái họ làm ra, thu đủ bù đắp chi thêm một chút lợi nhuận khiêm tốn đang là “chuyện thường ngày ở huyện” trong những năm gần đây.

Mặc dù, những cơ chế chính sách đến với nông dân, ngư dân chủ trương là rất đúng, chỉ tiêu rất cụ thể, nhưng khâu tổ chức thực hiện lại thường yếu kém.

Đặc biệt, người nông dân thường bị lép vế khi giao dịch mua bán hàng hóa với thương lái với một số tầng lớp trung gian. Trong khi đó, mối quan hệ giữa sản xuất và tiêu dùng đang có vấn đề, sản xuất bị ép giá bán nhưng khi qua một số khâu trung gian, thì giá bán bị đẩy lên cao. Việc người tiêu dùng đã bị điều tiết thu nhập một cách bất hợp lý và người nông dân không được thụ hưởng, mà chưa có gì khắc phục nổi.

Xin đừng lãng quên nông nghiệp!

Trăn trở với sự thiệt thòi người nông dân, TSKH. Nguyễn Thị Hiền đặt câu hỏi: Sao nông nghiệp lại không được nhắc đến trong Đề án tổng thể phát triển kinh tế vừa được phê duyệt?

Đối với một đất nước nông nghiệp như Việt Nam, sự phát triển hay suy thoái của nông nghiệp đều ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ nền kinh tế. Vì thế, bà Hiền cho rằng, trong tái cơ cấu chính sách tài khóa cần dành phần thích đáng cho phát triển ổn định nền nông nghiệp, thậm chí nông nghiệp phải được ưu tiên nguồn lực để “đi trước một bước” trong nỗ lực thoát khỏi khủng hoảng kinh tế.

Nhấn mạnh rằng, ngành nông nghiệp đã có rất nhiều “công” trong khi lại bị đối xử bất công, vị chuyên gia này cho biết, đầu tư từ ngân sách cho khu vực này không những không tăng mà còn giảm dần.

Cụ thể: nếu năm 1990 tỷ trọng đầu tư cho nông nghiệp chiếm 20% GDP thì đến năm 2010 tỷ trọng này chỉ còn 6,15%.

Mặc dù được coi là ngành hàng xuất khẩu chủ lực nhưng xuất khẩu cá tra đã không nhận được sự hỗ trợ tương xứng để có thể vượt qua khủng hoảng trong năm 2012.

“Bối cảnh hiện nay đòi hỏi, đã đến lúc coi nông nghiệp là mặt trận hàng đầu như đã từng có thời gian như vậy”, bà Hiền khẳng định.

Nhớ lại thời kỳ “Đổi mới 1986”, chính nông nghiệp, bằng cơ chế giá thóa thuận đã giải phóng sức sản xuất trong nông nghiệp, tạo nguồn nông sản dồi dào làm tiền đề cho xóa bao cấp giá trong cung cấp lương thực, thực phẩm, khâu đột phát của đổi mới. Vì thế, bài học về vai trò quan trọng, thậm chí là tiên phong của đổi mới trong nông nghiệp xem ra không thể xem nhẹ.

“Trong lúc tái cấu trúc các lĩnh vực khác đang gặp khó khăn, thiết nghĩ, Nhà nước cần quan tâm thúc đẩy tái cơ cấu trong nông nghiệp”, TS. Hiền kiến nghị.

Đầu tư cho nông nghiệp mặc dù không lớn như cho các lĩnh vực sản xuất khác, nhưng hệ quả mang lại sẽ rất lớn vì xưa nay người nông dân không có tâm lý ỷ lại, trông chờ.

“Đó cũng là bài học cho các chương trình cứu trợ tốn kém đã, đang và dự định thi hành”, vị chuyên gia này cảnh báo.

Còn ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hội siêu thị Hà Nội cho rằng, để giảm sự thiệt thòi cho người nông dân, trước hết phải tổ chức lại hệ thống phân phối quốc gia, giao cho các tập đoàn mạnh phục trách một số chuỗi sản xuất – bán lẻ, bao gồm những mặt hàng thiết yếu, như: gạo, đường, dầu ăn, sữa, thuốc chữa bệnh.

“Phải quản lý từ khâu sản xuất đến khâu bán lẻ nhằm giảm chi phí sản xuất kinh doanh đến mức thấp nhất để phục vụ xã hội”, ông Phú đề xuất.