Ngân hàng Nhà nước bơm ròng qua thị trường mở điều tiết thanh khoản

Trong năm 2015, NHNN bơm ròng một lượng lớn tiền để hỗ trợ tăng trưởng tín dụng, mua trái phiếu chính phủ và mua USD từ NHNN. Các kỳ hạn cho vay cũng được NHNN nới rộng lần đầu tiên trong quý IV/2015.

Thông thường, trước kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, NHNN bơm tiền để hỗ trợ nhu cầu thanh khoản thường tăng cao trong thời điểm này, và sau đó hút dần tiền trở về cho tới cuối năm. Nhưng trong năm 2015, NHNN đã bơm ròng một lượng lớn tiền, không chỉ trong giai đoạn trước Tết mà còn trong 5 tháng cuối năm 2015. Nguyên nhân chính là vì tín dụng tăng trưởng mạnh mẽ trong năm qua, NHNN bơm  tiền để hỗ trợ nhu cầu vốn ngắn hạn. Tính tới cuối năm 2015, tăng trưởng tín dụng đạt 17,17%, cao hơn nhiều so với năm 2014.

Thông qua thị trường mở, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã điều tiết hiệu quả thanh khoản của hệ thống ngân hàng.

Trong nửa cuối năm, sau khi NHNN nới biên độ giao dịch tỷ giá và tăng tỷ giá vào tháng 8, nhu cầu vốn ngắn hạn tăng trở lại vì các ngân hàng thương mại đầu cơ ngoại tệ, do những lo ngại về đồng Nhân dân tệ mất giá và Fed tăng lãi suất sẽ khiến tiền Đồng tiếp tục mất giá trong tương lai. Nhu cầu vốn để mua USD do vậy đã tăng lên, lãi suất liên ngân hàng tăng mạnh, và các ngân hàng vì vậy đã vay tiền của NHNN thông qua thị trường mở. Vì nhu cầu vốn cao, lãi suất liên ngân hàng trong tháng 12 đạt mức đỉnh 5%/năm. Các ngân hàng thương mại chọn vay tiền trên thị trường mở thay vì thị trường liên ngân hàng, với kỳ hạn dài có thể tới 2 tháng.

Tính riêng trong tháng 12 NHNN đã bơm ròng tới 114.087 tỷ đồng, cao hơn 16% so với lượng bơm ròng vào tháng 2 – thời điểm trước Tết. Ngoài những nguyên nhân như tăng trưởng tín dụng và mua USD, việc bơm ròng lớn này là để đáp ứng nhu cầu của các ngân hàng cần thanh toán trái phiếu chính phủ. Mặc dù 3 quý đầu năm lượng trái phiếu phát hành không cao, nhưng trong tháng 12, trái phiếu chính phủ đã thu hút sự chú ý của các ngân hàng, thay thế lượng trái phiếu đã đáo hạn và vì trái phiếu ngắn hạn với kỳ hạn dưới 5 năm đã được chào thầu trở lại trên thị trường sơ cấp. Trong tháng 12, tổng khối lượng huy động trái phiếu theo tháng đã đạt mức đỉnh cao nhất trong vòng 4 năm là 63.149 tỷ đồng.

Giao dịch trên thị trường mở năm 2015 cũng rất sôi động. Tổng khối lượng giao dịch tín phiếu NHNN và hợp đồng kỳ hạn (reverse repo) trên thị trưởng mở đạt 1.137 nghìn tỷ đồng, tăng 10% so với năm ngoái. Trong đó có 387.000 tỷ đồng tín phiếu và 751.000 tỷ đồng vay qua giao dịch reverse repo. Giao dịch kỳ hạn tăng mạnh cho thấy, việc gia tăng vay vốn NHNN của các ngân hàng thương mại để hỗ trợ thanh khoản.

Thay vì chỉ đưa ra 1 kỳ hạn như thông thường cho các giao dịch reverse repo, trong quý IV/2015 các ngân hàng có thể vay tiền từ NHNN với các kỳ hạn 2 tuần, 3 tuần, 1 tháng hoặc 2 tháng. Tín phiếu NHNN cũng chủ yếu phát hành tại các kỳ hạn ngắn như 2 tuần (chiếm 29,8% tổng khối lượng phát hành), 4 tuần (chiếm 27,9%) và 8 tuần (chiếm 22,4%) theo số liệu từ NHNN. Năm 2015, tổng khối lượng tín phiếu đáo hạn là 871.679 tỷ đồng, trong khi đó có 294.461 tỷ đồng giao dịch reverse repo đáo hạn. Tính chung, NHNN đã bơm ròng 212.378 tỷ đồng thông qua thị trường mở trong năm 2015.