Margin 30% khó đi vào thực tế

Thông tư 74/2011/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn về giao dịch chứng khoán, trong đó có quy định mới là giao dịch mua ký quỹ (margin) đã có hiệu lực từ ngày 1/8 vừa qua, nhưng vẫn chưa được triển khai, vì còn phải chờ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) ban hành quy định cụ thể.

Theo dự thảo quy định margin của UBCK, các CTCK phải đảm bảo tỷ lệ cho vay không quá 30%. Trong khi đó, NĐT đang sử dụng margin dưới hình thức hợp đồng hợp tác đầu tư với các CTCK, với tỷ lệ margin cao, phổ biến là 50% (có thời điểm lên đến 70 – 80%). Do đó, nếu tỷ lệ margin không được UBCK nâng lên hoặc nghiêm cấm CTCK thực hiện hợp đồng hợp tác đầu tư, mà bản chất là margin, thì quy định margin của UBCK sẽ khó đi vào thực tế.

Theo Thông tư 74, margin là giao dịch mua chứng khoán của khách hàng có sử dụng tiền vay của CTCK và sử dụng các chứng khoán khác có trong tài khoản và chứng khoán mua được bằng tiền vay để cầm cố. Với dự thảo quy định margin của UBCK là tỷ lệ cho vay của CTCK không quá 30%, thì NĐT phải có một lượng tiền tối thiểu 70% trong tài khoản. Phần còn lại, CTCK sẽ đứng ra cho NĐT vay để đảm bảo đủ số tiền mua một số lượng cổ phiếu mà NĐT muốn mua.

Ví dụ: NĐT muốn mua 1.000 cổ phiếu SSI, với giá 20.000 đồng/CP. Quy định của CTCK về giao dịch ký quỹ cổ phiếu SSI là 70% thị giá. Vậy NĐT muốn mua 1.000 cổ phiếu SSI phải có số tiền và/hoặc chứng khoán tương ứng là 1.000 x 20.000 đồng/CP x 70% = 14 triệu đồng. Số còn lại 6 triệu đồng, CTCK sẽ cho NĐT vay với lãi suất đã thỏa thuận.

Khi giá cổ phiếu sụt giảm khiến giá trị ký quỹ ban đầu giảm xuống (UBCK dự kiến là dưới 50% – gọi là tỷ lệ ký quỹ duy trì) thì CTCK có thể yêu cầu NĐT bổ sung tài sản ký quỹ hoặc bán chứng khoán trong tài khoản margin. Chẳng hạn, giá cổ phiếu SSI giảm xuống còn 13.000 đồng/CP thì giá trị thực có của NĐT chỉ là 1.000 x 13.000 x 70% = 9,1 triệu đồng. 9,1 triệu đồng này chỉ bằng 45,5% so với tổng giá trị ban đầu 20 triệu đồng, nên NĐT phải nộp thêm 0,9 triệu đồng để đảm bảo tỷ lệ ký quỹ duy trì không thấp hơn 50% (không thấp hơn 10 triệu đồng).

Còn hợp đồng hợp tác đầu tư về danh nghĩa là việc NĐT và CTCK cùng nhau góp vốn với một tỷ lệ mà hai bên đã thống nhất để đầu tư vào một loại cổ phiếu nào đó. Tuy nhiên, đó chỉ là hình thức, còn thực chất đây là hoạt động CTCK cho NĐT vay tiền để đầu tư và hưởng lãi suất. Có những CTCK ghi rõ là Hợp đồng tài trợ giao dịch ký quỹ, với những nội dung tương tự như dự thảo quy định về margin hiện nay, nhưng tỷ lệ CTCK cho NĐT vay tiền cao hơn nhiều. Các NĐT đều muốn được vay tiền với tỷ lệ cao nhằm có cơ hội thu lời lớn trên số vốn nhỏ đã bỏ ra để đầu tư. Do đó, với tỷ lệ được vay 30% theo dự thảo của UBCK, có thể nói, NĐT vẫn sẽ sử dụng dịch vụ margin “lách luật” của các CTCK.

Được biết, UBCK quy định tỷ lệ cho vay thấp là nhằm đảo bảo an toàn tài chính cho NĐT và các CTCK trong trường hợp thị trường có diễn biến xấu. Nhưng hiện nay, Thông tư 226/2010/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định chỉ tiêu an toàn tài chính đối với CTCK đã có hiệu lực. Nên chăng, UBCK có thể để CTCK tự quyết định tỷ lệ cho vay trong giao dịch ký quỹ, nhất là khi đánh giá rủi ro về mỗi loại cổ phiếu của từng CTCK là khác nhau. UBCK chỉ nên quản lý “chỉ tiêu an toàn tài chính của CTCK”. Nếu CTCK vi phạm chỉ tiêu này, tùy theo mức độ có thể bị phạt tiền hoặc rút giấy phép hoạt động.