English
普通话
Theo Bản tin cập nhật thị trường tiền tệ hết quý I/2019 của công ty Chứng khoán SSI, đến hết ngày 31/1/2019, số tiền Kho bạc Nhà nước (KBNN) vẫn ứ đọng tại các ngân hàng thương mại (NHTM) lên tới hàng trăm nghìn tỷ đồng. Điển hình như, lượng trái phiếu kho bạc (TPKB) phát hành mới quý I/2019 là 69.469 tỷ đồng, nhưng lượng vốn đầu tư công được giải ngân chỉ khoảng 49.800 tỷ đồng.
Bế tắc đầu ra
TPKB là một trong những loại trái phiếu chính phủ (TPCP) và là công cụ vay nợ ngắn hạn do KBNN phát hành để huy động tiền nhàn rỗi trên thị trường, bù đắp thâm hụt tạm thời ngân sách nhà nước… chủ yếu là để giải ngân vốn đầu tư công.
Tuy nhiên, những năm gần đây, tốc độ giải ngân đầu tư công rất chậm, không đạt kế hoạch, dẫn đến tiền bị ứ đọng, phải gửi ngân hàng.
Báo cáo từ KBNN cho thấy, đến ngày 31/1/2019, vốn đầu tư thuộc kế hoạch năm 2018 giải ngân ước đạt 342.177 tỷ đồng, bằng 85,6% kế hoạch. Đồng thời, nguồn vốn thuộc kế hoạch năm 2019 giải ngân được 2.150 tỷ đồng, đạt 0,5% kế hoạch.
Theo số liệu của SSI, tính đến cuối năm 2018, chỉ tính riêng lượng vốn KBNN gửi tại Vietcombank, BIDV và VietinBank đã lên đến trên 216.700 tỷ đồng, chưa kể tiền gửi tại Agribank và một số NHTM cổ phần khác như VIB, MB…
Một chuyên gia cho biết, số tiền KBNN thực tế gửi tại các NHTM rất lớn có thể lên đến hàng trăm nghìn tỷ đồng. Đặc biệt, các ngân hàng rất quan tâm đến số tiền khổng lồ này vì đánh giá là một nguồn vốn ổn định.
“Số tiền khổng lồ KBNN gửi vào NHTM sẽ trở thành nguồn vốn kinh doanh của các ngân hàng. NHTM có thể sử dụng 25-30% trong số đó cho vay trung dài hạn với lãi suất cao khoảng 10%/năm mà không phải lo ngại.
Ngoài ra, với số tiền lãi thu được, các ngân hàng đầu tư mua TPCP kỳ tiếp theo. Khi TPCP thuộc sở hữu của NHTM sẽ trở thành tài sản có thể mang cầm cố vay vốn hoặc chiết khấu tại Ngân hàng Nhà nước để lấy vốn kinh doanh”, vị chuyên gia này phân tích.
Theo kế hoạch, KBNN vẫn phải thực hiện phát hành TPCP, trung bình mỗi năm khoảng gần 200.000 tỷ đồng. Kể từ ngày gọi thầu phát hành, số tiền thu về đã được tính lãi dao động 4,2 – 5,9%/năm, khoản tiền lãi này sẽ tiếp tục được cộng dồn sau đó tính vào trong phần nợ quốc gia.
Trong khi đó, tiền chưa sử dụng được KBNN gửi tại ngân hàng là tiền gửi không kỳ hạn, với lãi suất 1-2%/năm. Như vậy, có thể thấy, lãi suất tiền gửi tại các NHTM không đủ bù đắp phần lãi TPCP phải trả, vì thế ngân sách phải bù thêm một khoản lớn để trả lãi.
Bao giờ hết vòng luẩn quẩn?
Theo các chuyên gia, chậm giải ngân vốn đầu tư công không chỉ là vấn đề của riêng năm 2019 mà đã diễn ra từ nhiều năm trước. Nếu càng kéo dài càng gây tốn kém cho ngân sách quốc gia, vì vậy cần phải có giải pháp mạnh mẽ để sớm chấm dứt tình trạng này.
Năm 2019, dự kiến khối lượng TPCP huy động qua kênh đấu thầu khoảng 260.000 tỷ đồng, kỳ hạn phát hành bình quân dự kiến khoảng 13 năm. KBNN sẽ duy trì lịch biểu phát hành hàng tuần, gọi thầu đan xen các loại kỳ hạn ngắn, trung và dài hạn.
Theo đánh giá, nếu hoàn thành được kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công trong năm nay và giải quyết những tồn đọng của năm cũ sẽ giảm được tình trạng ứ đọng vốn tại các NHTM như hiện nay. Tuy nhiên, một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính cho rằng kế hoạch là vậy, nhưng không phải dễ dàng thực hiện trong một thời gian ngắn.
Theo Ts. Hoàng Văn Cường, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế Quốc dân, để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, trước hết cần kiểm soát việc phân bổ vốn, chấm dứt tình trạng giao vốn chậm. Thời điểm này đã hết quý I, cần phải kiểm tra để xử lý nghiêm các bộ, ngành, địa phương chưa phân bổ hoặc chưa phân bổ hết kế hoạch vốn năm 2019 cho các dự án theo đúng quy định.
“Phải cương quyết xử lý các dự án chưa đủ điều kiện giải ngân vốn, hoặc giải ngân chậm, cần thu hồi vốn không đủ điều kiện giải ngân để bổ sung sớm cho các dự án khác có đủ khả năng triển khai”, ông Cường nói.
Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, việc chậm giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công đã diễn ra nhiều năm nay và vẫn còn tâm lý “đầu năm thong thả, cuối năm vất vả”. Với sự sát sao của Chính phủ, tình hình giải ngân vốn đầu tư công đã được cải thiện, nhưng vẫn cần sự nỗ lực vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương ngay từ những ngày đầu năm để tránh tình trạng “có tiền mà không tiêu được”.
Trong khi đó, Ts. Bùi Quang Tín, Khoa Quản trị Kinh doanh, Đại học Ngân hàng Tp.HCM, đưa ra nhận định: “Nói gì thì nói, việc giải ngân khoản tiền lớn trong ngân sách nhà nước để đầu tư công mà phải rút hàng trăm tỷ đồng tại các ngân hàng sẽ không thể diễn ra nhanh trong nay mai, vì có rất nhiều vấn đề trong quá trình giải ngân”.