Doanh nghiệp qua "lăng kính" giải trình

Ngoài thuyết minh cho số liệu quá khứ, giải trình cũng là cơ sở để nhà đầu tư đánh giá triển vọng sắp tới của doanh nghiệp.

Khách quan chi phối

Đến hẹn lại lên, sau mùa công bố báo cáo tài chính là mùa giải trình kết quả sản xuất – kinh doanh. Chỉ tính riêng sàn TP. HCM, đã có gần 40 DN thực hiện giải trình về kết quả kinh doanh. Dự kiến con số này sẽ còn tăng lên.

Theo số liệu thống kê từ Vietstock, chỉ khoảng 5% trong số hơn 600 DN đã gửi BCTC là có lợi nhuận biến động dưới 10% so với cùng kỳ- tức không phải giải trình. Còn lại đều là những DN trong diện phải trình bày lý do vì sao có lợi nhuận biến động.

Qua giải trình, phần lớn DN cho rằng, yếu tố bên ngoài đã ảnh hưởng lớn đến hoạt động của họ. Chẳng hạn, theo giải trình của CTCP Nhựa Tân Hóa (VKP), số tiền trả lãi vay quá lớn, trung bình 2 tỷ đồng/tháng là nguyên nhân chủ yếu khiến VKP lỗ gần 9,5 tỷ đồng trong quý III/2011.

Với CTCP Văn hóa Phương Nam (PNC), lãi vay cao, biến động tỷ giá cũng là một trong những yếu tố đẩy LNST quý III/2011 của PNC giảm 89,14% so với cùng kỳ. Lãnh đạo Tribeco (TRI) thì đưa ra các lý do về thiên tai và câu chuyện giá vốn tăng để giải thích vì sao trong quý III/2011, TRI lỗ gấp 5 lần cùng kỳ. Đà tăng doanh thu không theo kịp đà tăng giá vốn cũng khiến lợi nhuận của Pinaco (PAC) giảm 71% so với cùng kỳ.

Thực tế, tình hình kinh doanh trong 9 tháng đầu năm 2011 đã khó khăn hơn những gì doanh nghiệp dự đoán. Vì kinh tế suy giảm, lãnh đạo PAC đành chấp nhận giảm lợi nhuận để tăng khuyến mãi và hỗ trợ nhà phân phối, còn Công ty Đầu tư và công nghiệp (ITA) phải hạn chế mở rộng đầu tư. Quý III/2011, nếu không có khoản thuế hoãn lại 9,3 tỷ đồng, ITA đã lỗ 9,4 tỷ đồng, chứ không phải lãi hơn 500 triệu đồng.

Yếu tố khách quan cũng mang đến lãi đột biến cho một số DN. Cụ thể, theo CTCP Thủy sản Cửu Long An Giang (ACL), sở dĩ ACL có lợi nhuận sớm cán đích là giá bán tăng 37%. Hay nhờ lợi thế giá cá xuất khẩu tăng mạnh, từ 2,03 USD/kg (quý III/2010) lên 3,1 USD/kg (quý III/2011) mà Thủy sản Hùng Vương (HVG) đã có bước tăng trưởng lợi nhuận đáng kể. Với CTCP Giống cây trồng Trung ương (NSC), giá cây giống tăng là một trong những nguyên nhân quan trọng đưa NSC đạt LNST tăng 76% so với cùng kỳ.

Chủ quan quyết định

Các chuyên gia đồng tình, yếu tố khách quan từ môi trường kinh doanh đã tác động đến DN, tùy theo đặc điểm ngành nghề mà theo hướng tiêu cực hay tích cực. Tuy nhiên, từ trong giải trình, giới đầu tư lại thấy, yếu tố chủ quan của DN mang tính quyết định nhiều hơn.

Đơn cử, ACL đã nhờ giá bán tăng 37% để tăng doanh thu thêm 18% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, nếu lãnh đạo ACL không tự đáp ứng 64% nhu cầu cá nguyên liệu thì giá vốn hàng bán của ACL sẽ không dừng ở mức tăng 8%, mà chắc chắn là mức cao hơn. Bởi so về đà tăng, giá cá nguyên liệu đầu vào vẫn tăng cao hơn (tăng 50%) so với giá cá đầu ra (tăng 37%).

Ở NSC, lợi thế của doanh nghiệp là cộng hưởng từ cả giá bán tăng, được miễn thuế TNDN ở một số mặt hàng và việc DN nỗ lực mở rộng thị phần giống.

Giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu clinker chứ không chỉ phân phối trong nước đã giúp CTCP Thương mại DIC (DIC) chuyển bại thành thắng. DIC vẫn phải chịu gánh nặng từ chi phí lãi vay và kết quả kinh doanh của DIC sẽ rất tệ nếu DIC chỉ chú trọng thị trường trong nước. Nhờ định hướng mới, mảng xuất khẩu không những bù đắp được đà gia tăng chi phí mà còn giúp DIC tăng doanh thu 9 tháng thêm 37%, LNST tăng 55% so với cùng kỳ.