English
普通话
Ông này cũng không quên bảo rằng, “việc” của bộ đối với ngành bán lẻ bao giờ cũng vô thưởng vô phạt. Thế nên mới có cảnh DN bán lẻ nội dần biến mất và DN bán lẻ ngoại “to” lên từng ngày
Gần nhất, Aeon – thương hiệu bán lẻ hàng đầu Nhật Bản – cho biết đã liên kết với 2 DN bán lẻ của Việt Nam là Fivi Mart và Citi Mart. Cái “liên kết” này, theo Aeon giải thích, là việc hãng này cho biết sẽ góp 30% vốn vào Fivi Mart và 49% vốn vào Citimart. Thế nên, có thể gọi đó là cuộc “hôn nhân” của 2 nhà bán lẻ nội, với nhà bán lẻ ngoại đến từ Nhật Bản.
“Lấy chồng” ngoại
Theo Aeon, hãng chọn “liên kết” với Fivi Mart và Citi Mart vì đây là 2 DN bán lẻ có thế mạnh, có truyền thống tại thị trường Việt Nam. Trong đó, mỗi DN sở hữu thương hiệu này đã có chuỗi khoảng 20 siêu thị, tất cả đều ở các đô thị lớn nhất nước là Hà Nội và Tp.HCM, với doanh số kinh doanh hàng năm hàng nghìn tỷ đồng.
Khi “liên kết” với Fivi Mart và Citi Mart, Aeon sẽ cung cấp các sản phẩm mang thương hiệu hàng đầu của hãng để bán trong hệ thống của Citi Mart và Fivi Mart. Đồng thời là Aeon sẽ cung cấp, huấn luyện hệ thống quản lý, tiêu thụ cho 2 siêu thị này.
Quan trọng không kém, theo Aeon, trong tương lai, thương hiệu Citimart sẽ đổi tên thành Aeon Citimart, việc đổi tên này là nằm trong chiến lược của hãng, với việc sẽ hình thành chuỗi 200 cửa hàng, siêu thị, lớn nhất trong số các nhà bán lẻ tại thị trường Việt Nam.
Việc Aeon “kết hôn” thành công với Fivi Mart và Citi Mart không còn là điều… lạ với ngành bán lẻ trong nước. Từ vài năm qua, hàng loạt tên tuổi của ngành bán lẻ nội địa đang phải vật lộn chỉ để tồn tại, chứ chưa bàn tới phát triển.
Thế nên, việc Fivi Mart và Citi Mart liên kết được với Aeon thậm chí có thể xem là điều may mắn. Khi 2 thương hiệu này tránh được cảnh tiếp tục lụn bại vì khó cạnh tranh trên thị trường các đô thị lớn đang quá chật hẹp với các nhà bán lẻ.
Cần sớm có những chính sách quản lý nghiêm ngặt với nhà phân phối nước ngoài
Trước đó, những nhà bán lẻ ngoại khác đã mua lại, hay đầu tư mới những hệ thống bán lẻ mới, hiện đại hơn tại Việt Nam. Đó là Berli Lucker (BJC) của Thái Lan mua lại hệ thống Metro Cash&Carry Việt Nam, Family Mart. Central Group (cũng của Thái Lan) đã mở một siêu thị tại Hà Nội và chuẩn bị mở siêu thị thứ hai tại Tp.HCM, CP Group đang chuẩn bị phát triển hệ thống bán lẻ với 9 siêu thị tại Việt Nam.
Ngoài ra, hiện Lotte Mart của Hàn Quốc đã có 7 TTTM tại Việt Nam, tập đoàn này đặt mục tiêu mở sẽ tới 50 TTTM cho đến năm 2018.
E-Mart – một thương hiệu bán lẻ lớn khác của Hàn Quốc – cũng đã xuất hiện tại Việt Nam, thông qua liên doanh với Tập đoàn U&I Việt Nam và một kế hoạch đồ sộ mở chuỗi 52 siêu thị trong thời gian trước năm 2020.
Một cách đơn giản, có thể hình dung tương lai phân khúc siêu thị, trung tâm thương mại của ngành bán lẻ Việt Nam là hoàn toàn phụ thuộc các nhà đầu tư ngoại
Vấn đề của Bộ
Về lý thuyết, thị trường bán lẻ Việt Nam đang chia thành hai mảng sáng tối rất rõ rệt. Trong đó, nửa “ngày càng tối” là thuộc về các DN Việt Nam với việc dần mòn mất đi những thương hiệu bán lẻ “thuần Việt”. Nửa “sáng” là sự tham gia nhộn nhịp của ngày càng nhiều các nhà bán lẻ ngoại vào thị trường nội.
Gần nhất, gần như cùng lúc với việc Aeon công bố mua lại cổ phần lớn của Fivi Mart và Citi Mart, là việc hệ thống siêu thị điện máy TopCare đã đóng cửa, hay có thể nói là phá sản không chính thức.
Trước đó, trong 5 năm qua, đã có tới 5 “đại gia” bán lẻ điện máy phá sản. Đó là hệ thống siêu thị điện máy “bán hàng kiểu Mỹ” mang thương hiệu WonderBuy của Công ty CP Hợp Nhất (2011), là Best Carings tại Hà Nội (2012), là HomeOne của Công ty CP Tiên Phong (2013), là Việt Long của Công ty CP Việt Long.Có thể kể thêm là hệ thống siêu thị điện máy Nguyễn Kim đã bán cho một DN Thái Lan.
Nhưng nếu như sự sụp đổ của hàng loạt các thương hiệu bán lẻ nội có thể coi như là “dư địa” của khủng hoảng kinh tế, thì sự xuất hiện ồ ạt của các nhà bán lẻ ngoại tại thị trường lại cho thấy thực tế khác.
Rõ ràng các nhà đầu tư ngoại phải thấy được tiềm năng lợi nhuận từ thị trường Việt Nam thì mới chịu đầu tư ngay trong khó khăn. Và do thế lại khó có thể coi khủng hoảng kinh tế là nguyên nhân đổ vỡ của các nhà bán lẻ nội. Vậy thì đâu là nguyên nhân chính?
Chủ một DN bán lẻ điện máy đã phá sản cay đắng nói rằng, ngay từ tư duy, phần lớn DN nội đầu tư siêu thị chủ yếu hi vọng hình thức bán lẻ này vẫn còn là “sang trọng” với đa số người tiêu dùng, và do thế vẫn có thể hút khách với dịch vụ cao, giá thành thấp.
Đó là toan tính sai lầm giờ ai cũng thấy. Nhưng với các nhà quản lý, họ chỉ cần ký cho phép nếu DN mở siêu thị, còn nếu là cửa hàng bán lẻ, hoặc chuỗi cửa hàng bán lẻ, thì dơn giản là chỉ cần có đăng ký kinh doanh với cấp quận huyện là đủ.
Nói cách khác, tư duy và quy định quản lý chỉ “hình dung” tới siêu thị, mà không chú trọng nhìn nhận loại hình ấy trong tổng thể một hệ thống bán lẻ hoàn chỉnh của địa phương, quốc gia.
Đã thế, siêu thị cũng chưa bao giờ được hình dung, hay có yêu cầu bắt buộc phải hình thành hệ thống các nhà cung cấp sản phẩm xuất xứ trong nước.
Kết quả là khi chương trình vận động Người Việt ưu tiên sử dụng hàng Việt được tổ chức, chính các siêu thị được “động viên” – chứ không phải bắt buộc – mua và bán lẻ hàng Việt.
Thiếu sự ràng buộc ấy, hệ thống siêu thị tồn tại trong tình trạng không khác gì một của hàng tạp hóa cỡ lớn. Và khi không tạo được sự khác biệt có tính quyết định với các loại hình bán lẻ khác, thì không bất ngờ với suất đầu tư lớn, chi phí cao, siêu thị sẽ là loại hình đầu tiên “vỡ trận” khi gặp khó khăn.
Đó lại là điều khác biệt hoàn toàn khi các nhà bán lẻ ngoại xâm nhập thị trường Việt Nam. Cùng với đầu tư của các DN này là hệ thống nhãn hàng riêng của hãng, chuẩn mực phục vụ riêng và từ đó xuất xứ hàng hóa cũng… riêng nốt, thường là hàng hóa từ nước ngoài.
Nhưng chưa rõ là chiến lược phát triển bán lẻ nước ngoài có đề cập tới việc gắn phát triển và dùng kênh bán lẻ để kích thích sản xuất tại nước đó hay không.
Tại Việt Nam có mục tiêu ấy trong chiến lược bán lẻ. Vậy có nên giải thích sự thành công của doanh nghiệp ngoại trên thị trường Việt Nam như là kết quả của sự “đúng đắn” trong chiến lược phát triển bán lẻ?
————
Bà Vũ Kim Hạnh
Chủ tịch Hội DN hàng Việt Nam chất lượng cao
Nhà nước cần quan tâm đúng mức hơn đến khâu phân phối với những quyết sách và hành động kiên quyết, từ quan điểm coi trọng vai trò của tiêu thụ trên chuỗi giá trị. Từ điều chỉnh sâu sắc quan điểm này mà đưa ra những chính sách quản lý nghiêm ngặt nhà phân phối nước ngoài. Đồng thời, đầu tư nghiêm túc, đúng mức cho lực lượng phân phối trong nước. Cũng cần nhanh chóng chấn chỉnh những hội chứng có nguy cơ tác hại phân phối như phong trào phá chợ xây TTTM hoặc xây chợ theo chỉ tiêu, bất chấp các điều kiện phù hợp.