English
普通话
Tiến tới tính phí gửi tiền
Từng có những thời điểm người nắm giữ USD gửi NH được hưởng lãi suất lên đến 5-6%/năm. Chẳng hạn tại thời điểm đầu năm 2011, nhiều NH khi đó từng đẩy lãi suất gửi USD lên cao, kỳ hạn 1 tháng lên 5%/năm, 2 tháng 5,1%/năm và 3 tháng lên 5,3%. Thậm chí có nhà băng còn đưa mức lãi suất huy động USD lên mức cao nhất là 6%/năm. Tại thời điểm đó, các kênh đầu tư trong nền kinh tế như chứng khoán, bất động sản đều gặp khó khăn, mức lãi suất hấp dẫn đã khiến cho nhiều người dân chuyển sang nắm giữ USD làm đô la hóa nền kinh tế càng tăng.
Với chủ trương giảm đô la hóa nền kinh tế và giữ tỷ giá ổn định, NHNN đã dần giảm lãi suất tiền gửi bằng ngoại tệ xuống mức thấp và hiện tại lãi suất tiền gửi USD đối với cá nhân về mức 0% thay vì 0,25% áp dụng từ ngày 18-12-2015. Trước đó, vào tháng 9-2015, các doanh nghiệp đã không còn được hưởng lợi từ gửi ngoại tệ vào NH khi mức lãi suất cắt giảm từ 0,75%/năm về 0%/năm. Dù không quá bất ngờ, nhưng mức lãi suất 0% có thể tương đối lạ đối với người gửi tiền Việt Nam vì quen với việc lãi suất tiền gửi hay cho vay thường cao ngất ngưởng. Tuy nhiên, điều này lại thường diễn ra ở khá nhiều quốc gia trên thế giới, thậm chí người gửi tiền còn mất phí giữ hộ khi gửi tiền vào nhà băng. Vào năm 2013, NHTW châu Âu (ECB) trở thành NHTW lớn đầu tiên trên thế giới áp dụng lãi suất tiền gửi âm từ 0 xuống -0,1%.
Trong bối cảnh hiện nay, khi mà người dân luôn kỳ vọng USD lên giá nên liên tục giao dịch với mức kịch trần theo quy định của NHNN, còn trên thị trường tự do tỷ giá đã vượt trần. Trước việc Cục Dự trữ liên bang Hoa Kỳ (FED) nâng lãi suất thì quyết định của NHNN về việc đưa lãi suất gửi USD về mức 0% được nhiều chuyên gia đánh giá tích cực. Theo TS. Bùi Quang Tín, Trường Đại học NH TPHCM, trong thời gian tới thậm chí NHNN có thể áp dụng chính sách NH trên thế giới đã áp dụng, như tính phí khi nhận gửi USD trong chính sách điều hành tỷ giá.
Nên giữ USD hay VNĐ?
Theo nhiều chuyên gia, việc tỷ giá tăng mạnh trong thời gian gần đây chủ yếu xuất phát từ tâm lý kỳ vọng của người dân và nhà đầu tư. Việc NHNN quyết định đưa lãi suất tiền gửi ngoại tệ về mức 0% sẽ làm giảm khả năng sinh lời của người nắm giữ ngoại tệ khi gửi NH. Hiện hầu hết nhận định đều cho rằng VNĐ đang chịu nhiều áp lực điều chỉnh tỷ giá trong thời gian tới, đặc biệt trong năm 2016. Nguyên nhân là việc đồng USD đã mạnh lên khá nhiều so với các đồng tiền khác trong thời gian qua. Đặc biệt, đồng NDT của Trung Quốc nhiều khả năng sẽ mất giá trong thời gian tới. Bên cạnh đó, 2015 là năm Việt Nam có thâm hụt thương mại khá lớn và hiện dự trữ ngoại hối của Việt Nam cũng giảm khá nhiều so với trước đây.
Trong mấy ngày qua, nhiều NH đã tăng lãi suất huy động VNĐ nhằm thu hút nguồn tiền từ dân cư để phục vụ thanh khoản thời điểm cuối năm. Cụ thể, lãi suất huy động VNĐ ngắn hạn tại hầu hết NH đã điều chỉnh tăng thêm từ 0,2-0,5%/năm. So với đầu năm mặt bằng lãi suất huy động bằng VNĐ đã tăng khá nhiều. Mức lãi suất có kỳ hạn dưới 1 tháng đang phổ biến ở mức 0,8-1%/năm, đối với kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng 4,5-5,4%/năm; đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 6 tháng đến dưới 12 tháng 5,4-6,5%/năm; kỳ hạn trên 12 tháng ở mức 6,4-7,2%/năm.
Như vậy, dù tiền đồng có mất giá trong năm tới, vẫn còn thấp hơn mức chênh lệch lãi suất giữa gửi bằng tiền đồng so với gửi USD. Song ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Kinh tế Fulbright, phân tích nhiều người nắm giữ ngoại tệ chủ yếu để phục vụ nhu cầu thanh toán (nhập khẩu, trả nợ, du học, chữa bệnh…) chứ không phải gửi tiền để sinh lời. Bên cạnh đó họ cũng kỳ vọng đồng USD sẽ tiếp tục lên giá trong thời gian tới. Nếu giả sử trong 3 tháng tới, tỷ giá tăng lên 0,25%, người giữ USD đã có lợi hơn nhiều so với phần thiệt 0,25%/năm do lãi suất USD về 0%. Tức là sau 3 tháng, người giữ USD chỉ mất 0,0625% lãi suất tiền gửi, nhưng bù lại được 0,25% tăng giá đồng USD. Mặc dù mức này thấp hơn so với tiền lãi bằng VNĐ là 1,5% (6%/4 = 1,5%) sau 3 tháng, nhưng người gửi USD cũng chưa hẳn bị thiệt bởi rủi ro tiền đồng có thể mất giá 1-2% trong 3 tháng tới là không nhỏ.
Cần nâng tầm nhìn cho VNĐ
Theo ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, để giảm sức ép lên tỷ giá, giảm hiện tượng găm giữ ngoại tệ, tích trữ ngoại tệ… bài toán căn cơ là phải ổn định được giá trị tiền đồng, giữ cho bằng được ổn định vĩ mô từ các nền tảng của khu vực sản xuất của nền kinh tế. Lạm phát thấp 2 năm qua là một tín hiệu tốt, giúp giảm bớt phần nào áp lực lên tỷ giá trong những năm qua so với thời kỳ hết sức căng thẳng trước đây vào các năm 2009-2010. Nhưng không nên nhầm lẫn giữa lạm phát đã qua với lạm phát kỳ vọng. Lạm phát thấp trong 2 năm qua là điều kiện cần để người dân kỳ vọng lạm phát tiếp tục thấp trong những năm tới đây. Tuy nhiên, nếu lạm phát kỳ vọng vẫn cao VNĐ sẽ còn chịu sức ép giảm giá và sức ép lên tỷ giá trong năm tới là điều khó tránh khỏi.
Trong khi đó một số ý kiến lại cho rằng, gửi VNĐ kỳ hạn dài như 6 tháng thì được hưởng lãi suất trên 5,5%/năm, trong khi USD lãi suất 0%. Những kỳ hạn dài hơn thì lãi suất gửi VNĐ cũng lên đến 6-7%%/năm, còn người gửi ngoại tệ chỉ trông chờ vào biến động tỷ giá. Do vậy, nếu NHNN có điều chỉnh tỷ giá với mức chênh lệch như hiện nay người gửi VNĐ vẫn có lợi hơn.
Đến nay giá USD mua vào tại một số NH vẫn tiếp tục tăng nhẹ ở mức 25 đồng/USD và vẫn neo ở mức kịch trần liên tục trong 1 tuần qua. Việc đắn đo nên nắm giữ USD hay VNĐ có lợi hơn còn phụ thuộc vào nhận định của người gửi tiền. Nếu theo xu thế thông thường mỗi năm VNĐ mất giá 2-3% việc gửi tiền đồng có lợi hơn khi chênh lệch lãi suất hiện nay đang cao hơn khá nhiều so với mức này. Tuy nhiên, xét trong ngắn hạn trước mắt áp lực mất giá của VNĐ thường diễn ra trong đầu năm, thì việc người dân tiếp tục nắm giữ USD trong vài tháng tới không hẳn là không có lý.