English
普通话
Những con sóng “nhân tạo”
Kết thúc phiên giao dịch cuối cùng quí 3, VN-Index đóng cửa ở mức 427,60 điểm, giảm 11,77% so với đầu năm; trong khi đó HNX-Index ở mức 71,34 điểm, giảm 37,53% , thấp hơn so với mức đáy được thiết lập vào tháng 2-2009. Với mức sụt giảm này, thị trường chứng khoán Việt Nam là một trong những thị trường giảm mạnh nhất thế giới.
Kết quả trên là một điều tất yếu khi mà hầu hết các chỉ số vĩ mô đều rất xấu. Chỉ số giá tiêu dùng tăng rất mạnh qua từng tháng và đạt đỉnh 23,02% trong tháng 8, vượt qua mức lạm phát năm 2008. Cùng với lạm phát, lãi suất cũng lên mức rất cao, hệ thống ngân hàng gặp căng thẳng về thanh khoản. Tỷ giá tuy đã khá ổn định trong quí 2 và quí 3 những vẫn tiềm ẩn không ít rủi ro. Tăng trưởng kinh tế chín tháng đầu năm chỉ đạt 5,76%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 7-7,5%. Mặt khác, kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp cũng xấu đi. Thống kê kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp niêm yết trong sáu tháng đầu năm 2011 cho thấy, có tới 54,21% có kết quả kinh doanh sụt giảm, số doanh nghiệp thua lỗ chiếm 12,92%.
Yếu tố tác động tiêu cực nhất đến thị trường chính là niềm tin bị suy giảm. Sau hơn bảy tháng thực hiện Nghị quyết 11, tình hình vĩ mô vẫn chưa có nhiều cải thiện đã làm nản lòng các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, định mức tín nhiệm và năng lực cạnh tranh cũng sụt giảm khiến cho các nhà đầu tư quốc tế quan ngại. Điều này thế hiện rất rõ qua việc khối ngoại chỉ mua ròng hơn 2.000 tỉ đồng trên thị trường trong chín tháng vừa qua, chỉ bằng khoảng 12% so với năm 2010.
Trong ba quí đầu năm 2011, thị trường xuất hiện một số đợt sóng nhưng đa phần đều xuất phát từ các yếu tố tâm lý hoặc bị các quỹ đầu tư chỉ số (ETF) chi phối. VN-Index đạt đỉnh 522,59 điểm vào ngày 9-2-2011 và đợt sóng vào cuối tháng 4-2011 là do bị chi phối bởi bộ ba BVH, MSN và VIC.
Thị trường đã xuất hiện hai con sóng phục hồi đáng kể. Đợt thứ nhất diễn ra từ ngày 25-5 đến ngày 12-6, sau khi có một lượng tiền lớn đổ vào thị trường một cách chủ đích và Thông tư 74 được công bố. Tuy nhiên, những bất ổn vĩ mô trong nước và cơn sốc của chứng khoán thế giới đã khiến thị trường tiếp tục giảm mạnh. Đợt phục hồi thứ hai bắt đầu từ ngày 16-8 đến ngày 13-9, sau khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đưa ra các giải pháp mạnh mẽ để giảm lãi suất.
Khó khăn còn rình rập
Thị trường chứng khoán được xem là “phong vũ biểu” của nền kinh tế. Do vậy, dù thị trường có đi trước thì cũng sẽ phản ảnh những dấu hiệu phục hồi bền vững của nền kinh tế.
Cách đây không lâu, một chuyên gia của công ty chứng khoán khá nổi tiếng cho rằng thị trường sẽ tăng vượt 500 điểm vào cuối năm 2011 và có thể vượt 650 điểm vào giữa năm 2012. Nhận định này được đưa ra trong bối cảnh NHNN đưa ra nhiều chính sách để hạ lãi suất và thị trường chứng khoán đang trên đà tăng điểm.
Tuy nhiên, đến nay việc siết chặt trần lãi suất huy động vẫn chưa mang lại hiệu quả như mong đợi. Lãi suất huy động thấp đã đẩy thanh khoản của hệ thống ngân hàng vào tình trạng căng thẳng dù NHNN vừa bơm hơn 20.000 tỉ đồng qua thị trường mở. Trong khi đó, lãi suất cho vay mà các ngân hàng đồng thuận giảm xuống còn 17-19% mới chỉ bước đầu thực hiện.
Một dấu hiệu đáng lo ngại khác là sự kiên nhẫn của các nhà đầu tư nước ngoài đang bị thử thách. Trong tháng 9-2011, khối ngoại đã bán ròng hơn 1.200 tỉ đồng và tập trung vào những cổ phiếu blue-chips như VIC, HAG, FPT và DPM. Xu hướng bán ròng này có nguy cơ tiếp diễn trong thời gian tới khi khủng hoảng nợ công ở châu Âu và Mỹ chưa có dấu hiệu chấm dứt.
Bên cạnh đó, thị trường còn có thể chịu ảnh hưởng bởi kết quả kinh doanh, vốn không mấy sáng sủa, của các doanh nghiệp sắp công bố. Việc thị trường tăng khá mạnh vào tháng 9 có thể mang lại lợi nhuận cho các công ty chứng khoán do các khoản trích lập dự phòng, song phần lớn doanh nghiệp sản xuất và bất động sản vẫn hết sức khó khăn.
Cơ hội từ sự bất ngờ?
Về cơ bản, vẫn chưa có nhiều lý do để tin tưởng vào sự phục hồi bền vững của thị trường. Dù vậy, vẫn có thể có những cơn sóng bất ngờ bởi tác động tích cực từ chính sách vĩ mô và yếu tố đầu cơ.
Ở thời điểm này, yếu tố được kỳ vọng nhiều nhất chính là lãi suất sẽ giảm dần như tuyên bố của Thống đốc NHNN. Hiện tại, room tín dụng cho ba tháng cuối năm còn 6-8%, NHNN có thể bơm tiền vào hệ thống ngân hàng để giảm lãi suất. Đây cũng giải pháp để giảm áp lực về nợ xấu và hỗ trợ thanh khoản cho những ngân hàng nhỏ dù sức ép về lạm phát gia tăng. Dòng tiền này sẽ hỗ trợ tích cực cho thị trường trong những tháng cuối năm.
Bên cạnh đó, dòng tiền đầu cơ cũng có thể hỗ trợ tích cực cho thị trường. Trong đợt sóng tháng 9 vừa qua, nhiều công ty chứng khoán và tổ chức đầu tư nắm nhiều tiền mặt nhưng đã “lỡ nhịp”. Vì vậy, trước sức ép về lợi nhuận, họ có động lực mua cổ phiếu vào cuối năm.
Ngoài ra, giá cổ phiếu hiện nay đang ở vùng rất thấp, hơn 70% cổ phiếu đang được giao dịch dưới giá trị sổ sách. Chỉ số giá/thu nhập mỗi cổ phiếu (P/E) trung bình của toàn thị trường chỉ khoảng 9 lần và phần lớn cổ phiếu có P/E từ 4-7 lần. Với mức giá thấp này, thị trường có thể phục hồi mạnh một khi kinh tế vĩ mô xuất hiện những tín hiệu tích cực.