Cổ phiếu ‘bay hơi’, nhà đầu tư rót tiền vào hợp đồng tương lai

Mua cổ phiếu sau 3 ngày mới được phép bán nhưng mua chứng khoán phái sinh buổi sáng có thể bán ngay vào buổi chiều. Đặc biệt, nhà đầu tư có thể bán trước để mua sau (bán khống hay short sales) và chốt lời hoặc lỗ ngay trong ngày giao dịch mà không cần đợi qua đêm để tránh “đêm dài lắm mộng”. Trong khi việc này hoàn toàn bị cấm đối với giao dịch cổ phiếu. Hơn nữa, tỷ lệ ký quỹ cho các hợp đồng tương lai VN30 chỉ 10%. Ví dụ giá trị hợp đồng 100 triệu đồng thì nhà đầu tư chỉ cần có vốn 10 triệu đồng. Khác với việc muốn mua cổ phiếu 100 triệu đồng nhà đầu tư phải có tối thiểu 50 triệu đồng hoặc phải bỏ ra đúng 100 triệu đồng đối với các chứng khoán mới lên sàn hay đang không được phép cho ký quỹ. 

Để có lợi nhuận trên thị trường chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư chỉ cần dự đoán đúng xu hướng của chỉ số VN30. Nếu dự báo VN30 đi xuống, nhà đầu tư cần bán hợp đồng tương lai và khi dự báo thị trường đi lên, nhà đầu tư sẽ mua hợp đồng tương lai. Ví dụ đầu phiên giao dịch hôm 3.7, VN30 ở mức 930,12 điểm, tương đương một hợp đồng VN30 có trị giá hơn 93 triệu đồng (1 điểm tương đương 100.000 đồng) thì nhà đầu tư phải ký quỹ 9,3 triệu đồng (Thông thường sẽ ký quỹ cao hơn từ 10 – 11 triệu đồng phòng hờ cuối ngày phải bỏ thêm tiền khi chỉ số đi xuống). Nếu nhà đầu tư nào bán hợp đồng VN30 đầu phiên thì cuối phiên khi VN30 bị giảm 38,15 điểm, tương ứng nhà đầu tư có lãi hơn 3,8 triệu đồng cho một hợp đồng. Tính trên số vốn bỏ ra thì mức lãi tương đương 38% chỉ trong một ngày. Trong khi đó, mức lãi tối đa trong giao dịch cổ phiếu chỉ là 7%/ngày và nếu sử dụng vay ký quỹ tối đa thì mức lãi chỉ lên 14%.

Những điều trên trở nên hấp dẫn hơn với các nhà đầu tư, nhất là khi cứ mua cổ phiếu là bị lỗ trong thời gian gần đây. Tuy nhiên, muốn kiếm lãi trên hợp đồng tương lai cũng không dễ, nhiều nhà đầu tư đã bị “cháy” tài khoản và bị cụt hết vốn. Chẳng hạn nhà đầu tư nào nhận định sai xu hướng của VN30 trong hôm qua thì cũng sẽ bị lỗ ngay 38%. Đó là chưa tính phí giao dịch phải trả cho công ty chứng khoán. Đặc biệt có nhiều phiên, thị trường chứng khoán sáng tăng chiều giảm hoặc ngược lại khiến mọi dự đoán của các nhà đầu tư đều bị đánh dạt thì tài khoản phái sinh sẽ dễ dàng bốc hơi.

Trên một số diễn đàn chứng khoán thời gian qua nhiều nhà đầu tư tỏ ra nghi ngờ việc có hay không “bàn tay vô hình” đánh xuống trên thị trường chứng khoán để chốt lãi trên hợp đồng tương lai sau khi “short sales”. Câu chuyện này tương tự như việc làm giá trên thị trường chứng khoán vẫn chỉ là những câu hỏi nghi ngờ nhưng đôi khi phải nhiều năm sau cơ quan quản lý nhà nước mới phát hiện là thật.

Trong khi nhà đầu tư e ngại khi mua cổ phiếu thì quay sang hợp đồng tương lai để lướt sóng. Điều này khiến trong tháng 6, thị trường phái sinh lập đỉnh với gần 2 triệu hợp đồng giao dịch, tăng 20,9% so với tháng 5, bằng 3,5 lần số hợp đồng giao dịch phái sinh trong tháng 4. Tổng số lượng hợp đồng tương lai giao dịch trong quý 2 là 4,2 triệu, tăng 230% so với quý trước đó.

Còn theo thống kê của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội, sau 6 tháng đầu năm, khối lượng giao dịch bình quân đạt 45.767 hợp đồng/phiên và giá trị giao dịch theo danh nghĩa hợp đồng bình quân đạt 4.660 tỉ đồng/phiên. Tại thời điểm cuối tháng 6, khối lượng hợp đồng mở đạt 11.812 hợp đồng, tăng 46% so với cuối năm 2017. Tổng số tài khoản giao dịch phái sinh tại thời điểm cuối tháng 6 là 35.275 tài khoản, gấp 2 lần so với cuối năm 2017, chiếm 1,72% tổng số tài khoản giao dịch của cả thị trường. Hoạt động giao dịch tập trung chủ yếu ở các nhà đầu tư cá nhân trong nước, chiếm 98,34% tổng khối lượng giao dịch. Nhà đầu tư nước ngoài chỉ chiếm 0,12% giao dịch toàn thị trường.