Cạnh tranh thị trường ngách

Để đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng, cùng với việc giảm lãi suất cho vay ở khối DN, sản xuất kinh doanh, nhiều NH tăng cường phát triển tín dụng ở khối khách hàng cá nhân vay tiêu dùng với lãi suất hấp dẫn. Tuy nhiên, chiến lược này cũng chưa hẳn đã phát huy được kết quả tối đa nên các NH tiếp tục đi thêm một bước nữa, đó là đầu tư khai thác từ công ty tài chính.

Điều này đã được chứng minh trong các kỳ ĐHCĐ 2014 của các NH, khi những đơn vị này xin ý kiến cổ đông sáp nhập công ty tài chính làm công ty con. Đơn cử, trường hợp NH Sài Gòn-Hà Nội (SHB) xin ý kiến các cổ đông thông qua việc chấp thuận nhận sáp nhập một công ty tài chính để tái cấu trúc đơn vị này thành công ty con trực thuộc NH. Tương tự, Maritime Bank cũng hé lộ khả năng lập công ty tài chính chuyên biệt để phát triển cho vay tiêu dùng. Chia sẻ về lý do muốn mua lại công ty tài chính, lãnh đạo các NH cho rằng, đây là cơ hội để họ phát triển mảng dịch vụ NH phục vụ tiêu dùng, đem lại nguồn thu giá trị gia tăng.

Quả thật, sau một thời gian hoạt động, NH Phát triển TP. Hồ Chí Minh (HDBank) thừa nhận, việc mua lại Công ty tài chính Việt-Société Générale (SGVF) và đổi tên thành Công ty tài chính HDBank là một chiến lược hoàn hảo. Với số vốn điều lệ 550 tỷ đồng (HDBank sở hữu 100%), công ty này đang triển khai rất hiệu quả khi bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng cá nhân nhỏ lẻ. Ví dụ, những chương trình cho vay ưu đãi của HDBank đi vào từng điểm bán lẻ như siêu thị, điểm bán hàng, trung tâm thương mại… với lãi suất thấp và thủ tục đơn giản, đang thu hút được hàng triệu người tiêu dùng quan tâm. Nói như ông Lê Thành Trung, Phó tổng giám đốc của HDBank, việc mua lại công ty tài chính là để thâm nhập thị trường tín dụng tiêu dùng, vốn được đánh giá còn nhiều dư địa tăng trưởng tại Việt Nam và đang được NH khai thác triệt để.

Không riêng gì HDBank, vụ hợp nhất giữa Tổng công ty tài chính PVFC với NH Phương Tây với tên gọi mới PVcombank cũng đang hoạt động khá hiệu quả. Vì vậy, chỉ sau một thời gian ngắn, chỉ số tăng trưởng của PVcombank đã đạt được kết quả bước đầu. “Hiện Prudential nghiêng về vay tín chấp, SG cho vay tiêu dùng; PPF, GE Money mạnh về khách hàng cá nhân; riêng Công ty tài chính Toyota chú trọng đến khách hàng của hãng xe hơi cùng tên. Thời gian qua, việc chiếm lĩnh thị phần này của các công ty tài chính làm NH mất đi một mảng thị phần tiềm năng rất lớn, trong khi kinh doanh ngày càng khó khăn. Nhân cơ hội các NH chưa để tâm tới, các công ty tài chính ngoại đang lên kế hoạch tiếp cận với khối khách hàng DNNVV vì theo họ, khách hàng này đang rất cần vốn nhưng không được các NH lớn chăm sóc. Nếu vẫn co cụm, các NH sẽ không theo kịp sự mở rộng của khối này”, lãnh đạo PVcombank nói.

Thực tế cho thấy, mặc dù mặt bằng lãi suất của các công ty tài chính cao hơn nhiều so với lãi suất NHTM, song nhiều khách hàng vẫn lựa chọn vay nguồn vốn này bởi lợi thế về thủ tục linh hoạt, đơn giản của tổ chức tài chính. Nếu quan sát, ai cũng thấy khá nhiều công ty tài chính như Prudential Finance, Home Credit sẵn sàng cho cá nhân vay tiêu dùng dưới hình thức tín chấp với thủ tục đơn giản, thời gian giải ngân nhanh. Bên cạnh đó, trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh đang xuất hiện không ít các tổ chức, cá nhân mở dịch vụ hỗ trợ tài chính. Ngay tại các xưởng sửa chữa xe ô tô, cửa hàng bán lẻ… cũng có dịch vụ này.

Giám đốc một công ty tài chính chia sẻ, nếu các công ty tài chính trong nước có chiến lược về thị phần và xác định rõ sự khác biệt trong chiến lược kinh doanh trước khi quyết định thành lập thì đây sẽ là một kênh gọi vốn hấp dẫn. Tuy nhiên, vị giám đốc này cũng cho rằng, để thực hiện yêu cầu trên cũng không dễ vì các công ty tài chính ngoại có rất nhiều năm kinh nghiệm phát triển thị trường, cũng như năng lực quản lý rủi ro trong lĩnh vực cho vay tiêu dùng, tín chấp rất tốt. Bởi họ có vốn lớn, công nghệ, dịch vụ tốt, nguồn nhân lực trình độ cao, kinh nghiệm quản lý dày dặn… Như vậy, nếu không theo kịp, có khi công ty tài chính nội sẽ thành gánh nặng cho nền kinh tế nếu chỉ nhắm đến lợi ích của cổ đông lớn và chạy theo lợi nhuận trước mắt.

Rõ ràng, việc NH lấn sân sang lĩnh vực tài chính có thể giúp đẩy mạnh cho vay tiêu dùng, vươn ra thị phần khách hàng có nhu cầu sử dụng tiền nhưng không có tài sản thế chấp, giúp kích cầu nền kinh tế. Nhưng nếu không kiểm soát chặt chẽ khẩu vị rủi ro – vốn có tỷ lệ cao trong lĩnh vực này – thì vấn đề nợ xấu mới phát sinh là chuyện cần cân nhắc. Bởi, theo số liệu của NHNN chi nhánh TP. Hồ Chí Minh, đến cuối năm 2013, nợ xấu của khối công ty tài chính ở mức 21,96%.