Yếu tố vĩ mô trong nước, đặc biệt là áp lực tỷ giá và chính sách tiền tệ, vẫn là yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất lên thị trường chứng khoán Việt Nam trong quý IV.
Hiện tại chúng tôi cho rằng nền kinh tế Việt Nam nói chung cũng như thị trường chứng khoán nói riêng đã qua thời kỳ khó khăn nhất. Lạm phát có thể đã được kiềm chế và nhiều khả năng sẽ ổn định trong những tháng cuối năm, mặt bằng lãi suất cũng đã được hạ. Tuy nhiên nhằm đảo bảo tốt mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô thì khả năng rất lớn chính sách tiền tệ vẫn theo định hướng chặt chẽ trong thận trọng và linh hoạt. Bên cạnh đó những khó khăn mới cũng nảy sinh, đặc biệt là áp lực tỷ giá đang ngày một lớn dần nhưng với những động thái khá quyết liệt của NHNN trong thời gian gần đây thì chúng tôi kỳ vọng biên độ dao động của tỷ giá sẽ không vượt quá 1% cho đến hết năm nay.
Yếu tố rủi ro từ thị trường thế giới với nguy cơ khủng hoảng nợ công ở Châu Âu và suy thoái kép của nền kinh tế toàn cầu
Vấn đề kinh tế được quan tâm nhất hiện nay trên thế giới có lẽ là diễn biến của cuộc khủng hoảng nợ công ở Châu Âu, vốn tồn tại từ hơn một năm nay. Nếu vấn đề này không được giải quyết tốt thì rất có thể sẽ kìm hãm sự tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu, thậm chí xấu hơn là lâm vào cuộc suy thoái kép. Đây cũng là nguyên nhân tạo nên sự thất sủng của các nhà đầu tư với các tài sản rủi ro, trong đó có chứng khoán. Mặc dù không loại trừ nhưng với quan điểm lạc quan chúng tôi cho rằng khả năng xảy ra điều này là không nhiều, thay vào đó trong quý IV này thị trường được kỳ vọng sẽ đón nhận những cải thiện tốt hơn từ khu vực đồng tiền chung Châu Âu.
Dòng vốn ngoại có thể sẽ trở lại và theo đó là yếu tố hỗ trợ cho thị trường trong quý IV.
Như đã phân tích ở phần trên, các nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng khá mạnh trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong quý III, đặc biệt là vào tháng 9 với hai nguyên nhân chính, một là từ diễn biến xấu trên thị trường thế giới và hai là do e ngại những biến động vĩ mô trong nước nhất là áp lực mất giá của đồng nội tệ. Với dự đoán các yếu tố kể trên sẽ sớm có được chuyển biến tích cực, mà cụ thể là vấn đề nợ công ở Châu Âu nhiều khả năng sẽ dần có lối thoát vào khoảng tháng 11 và tình hình vĩ mô trong nước mặc dù còn khó khăn nhưng cũng đang trở nên ổn định hơn thì theo đó thị trường chứng khoán Việt Nam có thể sẽ tạo được sức hút trở lại với dòng vốn ngoại.
Rủi ro từ kết quả kinh doanh 9 tháng đầu năm của các doanh nghiệp niêm yết
Theo chúng tôi, nhìn chung kết quả kinh doanh của phần đông các doanh nghiệp niêm yết sẽ chưa thực sự khả quan trong 9 tháng đầu năm do chịu ảnh hưởng tiêu cực từ chính sách tiền tệ chặt chẽ, lãi vay cao, khó tiếp cận nguồn vốn, bên cạnh đó còn là áp lực lạm phát với giá cả nguyên vật liệu đầu vào tăng vọt. Hiện nay mặc dù mặt bằng lãi suất đã được giảm nhưng vẫn còn ở mức cao, bên cạnh đó thời điểm giảm lại là vào đầu tháng 9 cũng là tháng cuối cùng của quý III, nên tác động của nó đến kết quả kinh doanh trong cả quý này của các doanh nghiệp sẽ không nhiều.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhiều khả năng sẽ có sự phân hóa, một số ngành sẽ bị tác động tiêu cực nhưng có những ngành sẽ gặp thuận lợi (xem phân tích cụ thể của chúng tôi trong phần ngành). Cụ thể hơn, các công ty có danh mục đầu tư tài chính và đòn bẩy tài chính cao sẽ là nhóm doanh nghiệp nằm trong trạng thái rủi ro lỗ trong 9 tháng đầu năm 2011. Ngược lại, những công ty thuộc lĩnh vực xuất khẩu nguyên liệu, nông sản, thực phẩm, dịch vụ công cộng và y tế có thể sẽ ghi nhận kết quả tích cực.
Nhiều cổ phiếu đang dần trở nên hấp dẫn về mặt định giá cơ bản, thị giá thấp
Mặc dù trong quý III thị trường chứng khoán Việt Nam đã ghi nhận một đợt hồi phục khá, tuy nhiên sau đó thị trường cũng đã trải qua một đợt điều chỉnh do những lo ngại từ tình hình kinh tế thế giới cũng như những vấn đề mới nảy sinh trong nước. Theo đó mặt bằng giá cổ phiếu đã trở về mức thấp và tỏ ra hấp dẫn hơn, thống kê cho thấy, trên sàn Hồ Chí Minh P/E tính đến ngày 30/09 là 10,50 và P/B là 2,49. Tuy nhiên nếu loại trừ các cổ phiếu vốn hóa lớn mang tính trụ cột với mức giá được kìm giữ ở mức khá cao trong suốt thời gian qua, thì P/E và P/B của thị trường có lẽ còn thấp hơn thế khá nhiều.
Mặc dù khó khăn kinh tế của năm nay, đặc biệt là với rủi ro kết quả kinh doanh 9 tháng đầu năm như đã phân tích ở trên, có thể sẽ khiến các chỉ số định giá, trong đó có P/E và P/B, tăng lên. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng khó khăn kinh tế sẽ không tác động đồng đều với tất cả các nhóm ngành nên thị trường lúc này hoàn toàn có khả năng sẽ xuất hiện những cổ phiếu nổi trội và hấp dẫn về mặt cơ bản. Chúng tôi sẽ cung cấp phân tích về những khó khăn cũng như cơ hội cụ thể của từng nhóm ngành trong phần dưới.
Khuyến nghị
Như vậy nhìn chung bức tranh kinh tế Việt Nam đã và đang có những chuyển biến tích cực hơn, nếu như tình hình thế giới không xảy ra khủng hoảng kép, đồng thời vấn đề nợ công Châu Âu được giải quyết thì triển vọng của thị trường trong quý cuối cùng của năm 2011 có thể sẽ theo hướng khởi sắc hơn so với quý III vừa qua. Tuy nhiên do những khó khăn chưa hoàn toàn bị đẩy lùi nên khả năng để thị trường bứt phá một cách bền vững và chắc chắn là thấp mà thay vào đó có thể sẽ là đợt hồi phục ngắn như đã từng xảy ra vào cuối tháng 5 và giữa tháng 8 vừa qua.
Theo đó đối với các nhà đầu tư ngắn hạn hay lướt sóng sự thận trọng luôn là cần thiết, thời điểm tham gia thị trường thích hợp có lẽ là thời điểm thị trường chuẩn bị hoặc bắt đầu có được thông tin hỗ trợ mạnh, đặc biệt là chuyển biến tích cực hơn từ phía vĩ mô trong nước và thế giới, mà kèm theo đó cần phải có sự cải thiện cả về điểm số lẫn tính thanh khoản. Tuy nhiên chỉ nên đặt kỳ vọng lợi nhuận ở mức vừa đủ để hạn chế tối đa rủi ro.
Đối với các nhà đầu tư theo trường phái dài hạn và cơ bản, thì bước sang quý IV có thể xem như là thời điểm giải ngân thích hợp do hiện tại mặt bằng giá cổ phiếu đã trở về mức thấp kết hợp với tiềm năng tăng trưởng cao ở một số nhóm cổ phiếu có yếu tố cơ bản tốt, không hoặc ít bị ảnh hưởng bởi khó khăn của nền kinh tế.
Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đặc biệt khuyến nghị ở nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn do nhiều khả năng sẽ tiếp tục đem lại lợi suất cao hơn hai nhóm cổ phiếu còn lại như đã phân tích ở trên, nhất là trong trường hợp dòng vốn ngoại trở lại.