English
普通话
Tỷ giá liên tục tăng trong những ngày vừa qua, với USD ngân hàng đã lên mức cao kỷ lục 23.050 đồng (tại Vietcombank và DongABank). So với đầu năm, tỷ giá trung tâm đã tăng 0,93% trong khi USD tại ngân hàng tăng 1,3-1,4%. Đây là mức tăng khá mạnh nếu biết rằng trong 2 năm trước đó (từ đầu năm 2016 đến hết năm 2017), tỷ giá VND/USD tăng chưa đến 1%.
Biến động 2%, lỗ chênh lệch 1.800 tỷ
Và, tỷ giá tăng nóng thời gian qua đã gây ra nhiều bất ổn cho kinh tế, ngành hàng xuất khẩu hay thị trường chứng khoán cũng biến động khó lường… song trực tiếp chịu ảnh hưởng bởi đà tăng trên có lẽ là những khoản nợ ngoại tệ của nhiều doanh nghiệp. Trong đó, truyền thống dư nợ ngoại tệ cao phải kể đến ngành dầu khí (PVN, PVT, GAS…), điện lực (EVN, NT2…), hàng không (HVN…), vận tải biển (VOS, VNA, VTO…) cùng các đơn vị tham gia xây dựng hạ tầng… Với dư nợ lên đến hàng triệu USD, chỉ cần một biến động nhỏ của tỷ giá, khoản lỗ chênh lệch của những đơn vị này đã lên đến hàng tỷ đồng.
Theo bà Hồ Ngọc Yến Phương – Trưởng Ban Tài chính PVN, rủi ro về tỷ giá là rủi ro chính, trọng yếu nhất mà các doanh nghiệp ngành dầu khí thường gặp phải. Đối với các doanh nghiệp của PVN hiện có tổng mức giao dịch bằng ngoại tệ thường xuyên hàng năm khoảng 5 – 7 tỷ USD thì mức độ ảnh hưởng của biến động tỷ giá là rất lớn.
Thông tin từ PVN cho biết, Tổng công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP) có giao dịch thanh toán bằng ngoại tệ cho các hoạt động tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí chiếm hơn 80%. Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOIL) phải thanh toán nhập khẩu xăng dầu từ nước ngoài khoảng 850 triệu USD/năm. Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) có nhu cầu khoảng 1 tỷ USD/năm để trả tiền mua dầu thô nguyên liệu và trả nợ vay có gốc ngoại tệ.
Cùng với đó, Tổng công ty Khí Việt Nam (PVGAS) phải mua USD phục vụ nhập khẩu LPG và thanh toán cho các nhà thầu cung cấp máy móc thiết bị, công trình dầu khí. Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PV Power) nhu cầu ngoại tệ để trả nợ vay bằng ngoại tệ để đầu tư nhà máy điện, trong khi đó, nguồn thu từ bán khí, xăng dầu, điện trong nước của đơn vị ngày chủ yếu thu bằng VND.
Tại Công ty mẹ – PVN, theo kế hoạch hàng năm, đơn vị này cần mua thêm khoảng 500 triệu USD để đáp ứng nhu cầu thanh toán sau khi cân đối các nguồn thu và chi ngoại tệ.
PVN hiện có dư nợ ngoại tệ khoảng 4 tỷ USD. Giai đoạn 2017 – 2020, PVN cần thanh toán bằng ngoại tệ khoảng hơn 4 tỷ USD nữa. PVN cũng cần nguồn tài trợ cho chuỗi dự án khí trọng điểm Lô B, Cá Voi Xanh… khoảng trên 5 tỷ USD. Các dự án nhà máy nhiệt điện (Thái Bình 2, Long Phú 2, Sông Hậu 1) có nhu cầu vốn ngoại tệ trên 2 tỷ USD.
Trong bối cảnh biến động tỷ giá USD theo chiều hướng tăng, thời gian đầu tư dài đã làm gia tăng đáng kể nợ vay và tổng mức đầu tư dự án thuộc PVN, qua đó ảnh hưởng lớn đến kết quả kinh doanh của PVN. Theo ước tính từ PVN, tỷ giá biến động khoảng 2% sẽ dẫn đến khoản lỗ chênh lệch tỷ giá hơn 1.800 tỷ đồng.
Thị trường thế giới hiện vẫn đang diễn biến cực kỳ phức tạp, đặc biệt, căng thẳng thương mại Mỹ – Trung đang có nguy cơ biến thành chiến tranh thương mại, đồng USD theo đó đang trong xu hướng tăng “chưa biết điểm dừng”. Diễn biến này hẳn đang khiến PVN nói riêng và các doanh nghiệp phải trả nợ nhiều bằng đồng USD “lo ngay ngáy”.
Điện lực, vận tải biển… cũng chịu ảnh hưởng
Cùng cảnh lo còn có Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), con số nợ vay hiện chưa được Tập đoàn công bố, song theo một báo cáo của Bộ Tài chính năm 2014 cho thấy tổng vay ưu đãi từ các nhà tài trợ với tổng trị giá 4,7 tỷ USD thì riêng phân bổ cho Bộ Công Thương, mà chủ yếu là các dự án năng lượng điện đã lên đến 1,85 tỷ USD, chiếm 31,6%. Trong đó, chỉ tính tiêng dự án Nhiệt điện Vĩnh Tân 4, tổng vố đầu tư đã đạt hơn 1,6 tỷ USD. Ngoài ra, EVN năm 2014 còn vay BNP Paribas hơn 108 triệu USD.
Hay các đơn vị kinh doanh điện khác như PV Power, Nhơn Trạch 2 (NT2) cũng có nhu cầu vốn ngoại bằng USD hàng năm khá lớn, nhằm xây dựng các nhà máy nhiệt điện theo kế hoạch.
Song song với đó, nhiều doanh nghiệp vận tải biển khác như Vận tải biển Việt Nam (VOS), Vận tải biển Vinaship (VNA), Vận tải xăng dầu Vitaco (VTO)… cũng đều có các khoản vay bằng USD để đầu tư đội tàu. Hiện tại, hầu hết công ty vận tải biển có tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu bình quân đang ở mức khá cao. Do đó, việc VND mất giá so với USD cũng khiến các doanh nghiệp đang chịu áp lực lỗ chênh lệch tỷ giá, khiến bức tranh chung của ngành vận tải biển vẫn gặp nhiều khó khăn.
Tựu trung lại, đối với các doanh nghiệp có tổng mức giao dịch bằng ngoại tệ thường xuyên hàng năm khoảng triệu USD thì mức độ ảnh hưởng của biến động tỷ giá là rất lớn. Áp lực gia tăng lãi suất liên tiếp từ Fed cùng các rủi ro về lạm phát, chiến tranh thương mại toàn cầu… khiến đà tăng tỷ giá dự báo chưa có điểm hồi.
Và, trước tình trạng trên, mới đây Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có động thái can thiệp, trấn an thị trường. Cụ thể, NHNN cho biết sẽ lưu tâm đến các động thái cùa Fed về lãi suất cũng như tác động của quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc; nếu cần thiết, NHNN sẽ bán ngoại tệ với tỷ giá thấp hơn tỷ giá bán niêm yết hiện nay để bình ổn thị trường.