Báo cáo vĩ mô tháng 9 – 2011 – Cân bằng giữa tăng trưởng và ổn định

Kể từ giữa tháng Tám, NHNN đã có nhiều nỗ lực hướng tới nhằm cân bằng hơn giữa mục tiêu ổn định và tăng trưởng kinh tế.Trong thời gian gần đây, NHNN thực thi nhiều biện pháp hơn khi giảm lãi suất tiền đồng và tăng thanh khoản trong hệ thống. Lãi suất cho vay giảm 0,5-1%, so với tháng trước đó ở mức 19-20%, trong khi lãi suất huy động giảm mạnh về 14% theo quy định trần lãi suất huy động của NHNN. Nhằm nỗ lực cải thiện thanh khoản trong hệ thống, NHNN đã áp dụng hàng loạt biện pháp để giảm lãi suất tiền đồng, bao gồm: 

(1) Bơm thêm tiền thông qua kênh tái cấp vốn nhằm hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng nhỏ và cho vay đảo nợ cho một số ngân hàng thương mại nhà nước trong tháng Chín, chủ yếu là Vietinbank. Trên thị trường mở (OMO), theo tính toán của chúng tôi, lượng tiền bơm ròng qua thị trường mở là 28.000 tỷ đồng (~1,3 tỷ USD). Đồng thời, NHNN cũng tăng kỳ hạn cho vay trên thị trường mở từ 7 ngày lên 14 ngày với lãi suất repo không đổi là 14%.

(2) Ban hành thông tư 22 xóa bỏ tỷ lệ cấp tín dụng trên tổng huy động (LDR) 80%. Việc gỡ bỏ quy định tỷ lệ cấp tín dụng trên tổng huy động sẽ phần nào cải thiện tình hình lưu thông tiền tệ giữa thị trường liên ngân hàng và thị trường sơ cấp. Bỏ tỷ lệ cấp tín dụng trên tổng huy động  một mặt giúp giảm lãi suất trên thị trường sơ cấp, mặt khác, các ngân hàng có thể sử dụng vốn trên thị trường liên ngân hàng để cho vay nhiều hơn trên thị trường sơ cấp, từ đó cải thiện thanh khoản.

(3) Buộc các ngân hàng tuân thủ trần lãi suất huy động là 14%/năm và định hướng lãi suất cho vay ở mức 17-19%/năm. Chúng tôi cho rằng, bản thân quy định trần lãi suất huy động sẽ giúp cải thiện thanh khoản.Tuy nhiên NHNN khẳng định sẽ hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng nhỏ theo sau áp dụng trần lãi suất huy động. Động thái này thúc đẩy nhanh hơn quá trình giảm lãi suất. Khi lãi suất giảm, các ngân hàng có thể cho vay nhiều hơn và thanh khoản trong nền kinh tế sẽ tăng.

(4) Ban hành thông tư số 30/2011/TT-NHNN yêu cầu các ngân hàng tuân thủ qui định lãi suất tối đa áp dụng với tiền gửi không kỳ hạn và kỳ hạn dưới 1 tháng là 6%. Theo chúng tôi, thông tư này được ban hành nhằm ngăn chặn rủi ro về khả năng thanh toán khi nhiều ngân hàng áp dụng tiền gửi với kỳ hạn 1 ngày theo sau qui định trần lãi suất huy động. Trong thời gian qua, khi NHNN quy định trần lãi suất 14%/năm, một số ngân hàng lách qui định này bằng cách đưa ra sản phẩm dịch vụ tiền gửi theo ngày nhằm nâng lãi suất thực tế tăng lên 15%/năm.

Song song với nỗ lực hạ lãi suất của NHNN, Thủ tướng Chính phủ cũng tái khẳng định mục tiêu ổn định nền kinh tế và kiểm soát lạm phát vào ngày 27/9. Đặc biệt, Chính phủ đã điều chỉnh giảm mục tiêu tăng trưởng tín dụng xuống còn 17% từ mức trước đó là 18-20% và tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán từ 15% giảm còn 12%.

Bộ trưởng Bộ Tài chính bác bỏ yêu cầu của Bộ Công Thương và Chủ tịch Petrolimex về việc tăng giá nhiên liệu. Bộ trưởng mong muốn việc giảm giá nhiên liệu gần đây sẽ giúp chống lạm phát cũng như giảm lãi suất cho vay. Ông cũng khẳng định sẽ không tăng giá nhiên liệu cho đến cuối năm.

Theo chúng tôi, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính và NHNN mong muốn đưa ra gói giải pháp với mục tiêu kiểm soát lạm phát đồng thời hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, người tham gia thị trường chưa được thuyết phục liệu Chính phủ có thể cùng lúc cân bằng nhiều mục tiêu như giảm lãi suất tiền đồng, kiểm soát lạm phát và ổn định tỷ giá.

Ngoài tiền đồng, vàng và đô la Mỹ cũng chiếm vị trí quan trọng tại Việt Nam

Lãi suất tiền đồng giảm cùng với giá vàng thế giới biến động mạnh trong thời gian gần đây đã khiến cho nhu cầu về vàng gia tăng khi một số người dân dịch chuyển từ nắm giữ tiền đồng sang nắm giữ vàng và ngoại tệ. Nhu cầu về vàng gia tăng đã đẩy giá vàng trong nước cao hơn đáng kể so với giá vàng thế giới. Trong tháng 9, có những thời điểm giá vàng trong nước cao hơn giá vàng thế giới khoảng 4 triệu đồng/ lượng và NHNN đã cho phép nhập khẩu thêm vàng để ổn định thị trường trong nước. Mặc dù giá vàng trong nước vẫn cao hơn giá thế giới trong suốt tháng Chín, chúng tôi tin rằng NHNN sẽ đưa ra những biện pháp cần thiết nhằm thu hẹp khoảng cách này.

Trong suốt tháng 9, tiền đồng được giao dịch cao hơn trần tỷ giá chính thức của Ngân hàng Nhà nước. Vào ngày cuối cùng của tháng Chín, tiền đồng giao dịch trên thị trường tự do là 21.225 đồng/USD, cao hơn 2% so với mức trần tỷ giá chính thức. So với cuối tháng 8, tiền đồng giảm giá 3,28% so với đồng USD. Trên thực tế, tiền đồng đã chịu áp lực giảm giá kể từ tháng Tám do được giải thích bởi những yếu tố sau.Thứ nhất, nhập khẩu vàng tăng đã đẩy nhu cầu USD lên cao. Thứ hai, nhu cầu ngoại tệ do khoản vay đôla đến hạn vào cuối năm. Ngoài ra, tình trạng đầu cơ ngoại tệ khi lãi suất tiền đồng giảm là nguyên nhân quan trọng khiến tiền đồng giảm giá.

Tuy nhiên, mặc dù áp lực giảm giá đồng nội tệ đã bắt đầu kể từ giữa tháng Tám, tuy nhiên, so sánh tương đối với các nước trong khu vực thì khi tỷ giá VND/USD vẫn tương đối ổn định. Trong tháng 8, hầu hết các đồng tiền châu Á đều có mức giảm giá mạnh nhất trong hơn một thập kỷ qua do những lo ngại về khủng hoảng nợ khu vực châu Âu và suy thoái toàn cầu. So với các nước khu vực, tiền đồng ít chịu rủi ro rút vốn từ nước ngoài so với các nước khác theo sau ảnh hưởng của suy thoái kinh tế khi hầu hết các quỹ đầu tư vào Việt nam đều đầu tư dài hạn. Hơn nữa, Việt nam không phải là điểm đến của dòng vốn hưởng hưởng lợi từ gói kích cầu của chính phủ Mỹ.