Áp lực đảm bảo an toàn vốn

“Gối đệm” đã dày dặn hơn

Tăng vốn luôn là vấn đề quan trọng nhất đối với bất kỳ NH nào, bởi đó được coi là “gối đệm” cho NH có thể ứng phó đối với những biến động xảy ra. Theo số liệu mới nhất NHNN, tính đến ngày 31/10/2017, vốn điều lệ của toàn hệ thống là 506.232 tỷ đồng, tăng 3,65% so với cuối năm 2016.

Để “gối đệm” này được dày dặn hơn như vậy là nhờ trong thời gian qua, nhiều NH đã thực hiện bằng nhiều biện pháp khác nhau như phát hành chứng chỉ tiền gửi kỳ hạn dài tăng vốn cấp 2; không chia cổ tức để bổ sung vốn tự có hoặc tăng vốn điều lệ theo hai hình thức phổ biến là trả cổ tức bằng cổ phiếu và phát hành thêm cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu.

Mới đây nhất, UBCKNN đã có văn bản thông báo SHB đã phát hành thành công 83.927.010 cổ phiếu để trả cổ tức. Theo đó, vốn điều lệ của SHB đã tăng lên hơn 12.036 tỷ đồng. Đây là thông tin tích cực đối với thị trường NH trong những ngày đầu năm nay.

Cuối năm 2017, LienVietPostBank cũng lên kế hoạch phát hành 104 triệu cổ phiếu chào bán cho các cổ đông, người lao động và trả cổ tức để nâng vốn điều lệ lên 7.500 tỷ đồng. Chia sẻ về mục tiêu sử dụng vốn tăng thêm, lãnh đạo LienVietPostBank cho biết, NH dự kiến dùng để đầu tư, nâng cấp thêm trang thiết bị, cơ sở vật chất, hiện đại hóa hệ thống công nghệ thông tin và đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn theo quy định.

“Sau 10 năm đi vào hoạt động, tính đến cuối 2017, LienVietPostBank đã phủ sóng mạng lưới tại 63 tỉnh, thành trên cả nước, góp phần thực hiện mục tiêu chiến lược trở thành “ngân hàng của mọi người”. Vì vậy, nguồn vốn tăng thêm chắc chắn sẽ giúp NH tăng khả năng sử dụng vốn, mở rộng quy mô cho vay và phát triển mạng lưới nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng để tăng khả năng cạnh tranh của NH”, một lãnh đạo LienVietPostBank chia sẻ thêm.

Mặc dù đã được cải thiện vậy, nhưng theo nhận xét của một thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia: tốc độ tăng vốn tự có của các TCTD chậm hơn so với tốc độ tăng của tổng tài sản.

Lý giải cho nhận định trên, vị chuyên gia này cho hay, tính đến 31/10/2017, tổng tài sản của toàn hệ thống TCTD đạt 9.248.111 tỷ đồng, tăng 10,87% so với cuối năm 2016. Trong khi đó, vốn tự có của toàn hệ thống tăng thấp hơn chỉ tăng 7,93% so với cuối năm 2016 lên 692.162 tỷ đồng.

“Tốc độ tăng trưởng tổng tài sản và vốn tự có của hệ thống chưa tương xứng sẽ tiềm ẩn rủi ro trong hoạt động. Vốn mỏng khiến cho việc đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) gặp khó khăn hơn nhiều khi áp dụng theo tiêu chuẩn Basel II. Đây là áp lực lớn đối với nhiều NH không chỉ trong năm 2018 mà sẽ kéo dài đến 2020 – thời điểm kết thúc đề án tái cơ cấu hệ thống các TCTD”, một thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia tỏ ra lo ngại và đặc biệt lưu ý đến khối NHTM Nhà nước khi vốn điều lệ của nhóm này tăng chỉ vẻn vẹn 0,82% so với năm trước.

Nhưng chưa đủ

Lo lắng trên hoàn toàn có cơ sở khi tính đến cuối tháng 10, CAR của toàn hệ thống đạt 12,43%, giảm nhẹ so với mức 12,45% thời điểm cuối tháng 9. Hệ số CAR của khối NHTM Nhà nước đang thấp hơn với các NHTMCP và mức chung toàn hệ thống chỉ nhỉnh hơn một chút so với mức quy định tối thiểu 9% hiện hành. Nếu như vậy, khi áp dụng các quy định khắt khe của Basel II, CAR của các NH này có thể xuống dưới mức 8%.

Trước khó khăn đó, tại hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành NH năm 2018, CEO của một số NHTM Nhà nước đã nhấn mạnh đến sự cấp thiết phải tăng vốn của các “ông lớn”. Trong số các NH này hiện chỉ có Vietcombank được chấp thuận phương án tăng vốn qua phát hành cổ phiếu riêng lẻ cho nhà đầu tư nước ngoài. Hai NH còn lại, theo tìm hiểu của phóng viên thì đề án tăng vốn vẫn đang trong quá trình xem xét.

Cách thức tăng vốn của hai NH này sẽ khác nhau. Một NH có thể sẽ theo hướng giữ lợi nhuận, chia cổ tức bằng cổ phiếu và một NH ưu tiên việc tìm kiếm NĐT chiến lược nước ngoài. Lãnh đạo một trong hai NH này cho biết, hiện đề án vẫn đang chờ phê duyệt và NH này cũng đã chuẩn bị những phương án thay thế trong trường hợp đề án phê duyệt không được như dự kiến.

“Phải tăng vốn thì NH mới phát triển được. Đó là chuyện cấp thiết không thể bàn lùi. Vì thế, NH chủ động phương án dự phòng tăng vốn cả vốn cấp 1 và cấp 2 để đủ vốn kinh doanh, đảm bảo an toàn hoạt động cho NH”, vị này thông tin thêm.

Không chỉ người trong cuộc, một CEO NH quy mô nhỏ cho rằng, việc tăng vốn cho các NH lớn là rất quan trọng bởi đó là trụ cột lớn cho hệ thống nếu các NH đó bị hắt hơi, các NH nhỏ không tránh khỏi sổ mũi. Nhất là việc áp dụng đầy đủ Basel II, hình thành những NH lớn tầm khu vực tiếp tục bị lỡ hẹn.

Những rủi ro có thể xảy ra nếu các NH lớn không được tăng vốn kịp thời được TS. Võ Trí Thành đưa ra đó là vốn cung ứng cho nền kinh tế không đủ, khả năng kháng cự trước những cú sốc giảm, rủi ro tăng chưa kể đến phải thực hiện thông lệ chuẩn mực quốc tế. Phương án nào giúp cho các NH thuận lợi nhất trong năm nay để tăng vốn. Vị chuyên gia này tỏ ra lạc quan với khả quan hơn cả khối nhà nước và tư nhân. “Những chuyển động kinh tế vĩ mô cũng như bản thân ngành NH ngày càng tích cực hơn chắc chắn tạo sức hút đối với NĐT nước ngoài”.

Chẳng hạn, trong năm 2017, Chính phủ có thay đổi rõ nét trong vấn đề cải cách, hội nhập. Bản thân ngành NH có 3 chuyển động tốt hơn. Một là làm ăn khấm khá hơn dù chưa phải tất cả, nhưng chiếm số đông. Hai là tái cấu trúc hệ thống được đẩy lên, triển khai quyết liệt đã lành mạnh hoá hoạt động, hướng đến áp dụng chuẩn mực quốc tế tốt hơn. Ba là xử lý nợ xấu kỳ vọng nhanh hơn nhất là khi Nghị quyết 42 đi vào cuộc sống. Cùng với đó, thời điểm này, số lượng NH lên sàn ngày càng tăng, thông tin hoạt động minh bạch hơn, cho thấy phương án tìm kiếm NĐT nước ngoài thuận lợi hơn trong năm 2018.

TS. Cấn Văn Lực cùng chung quan điểm khi nghiêng về phương án tìm kiếm NĐT chiến lược nước ngoài. Riêng đối với các NHTM Nhà nước, ông Lực lưu ý ngoài nỗ lực của các TCTD phải chủ động quyết liệt hơn thì việc cơ quan quản lý cũng phải phê duyệt phương án nhanh hơn để theo kịp biến động của thị trường. Bởi nếu kéo dài, trong quá trình đợi phê duyệt, giá cổ phiếu có thể lên mạnh, NĐT thấy cao quá họ lại cân nhắc. Hoặc có những thương vụ tưởng như chắc chắn xong cuối cùng bất thành chỉ vì giá.

Ông Lực nói thêm và khẳng định năm 2018 có nhiều cơ hội tăng vốn chủ sở hữu cho các NHTM nhưng phải sử dụng nhiều biện pháp hình thức mới đảm bảo thành công.