English
普通话
Câu hỏi được đặt trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, bên cạnh những xu hướng phát triển về công nghệ, tri thức… thì còn là những biến động khó lường và sự bất định luôn thường trực. Những thay đổi đó ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững và cạnh tranh của Việt Nam.
Theo Giám đốc WB tại Việt Nam, các xu hướng này định hình lại thế giới qua việc thay đổi quy tắc của cuộc chơi. Sự thay đổi có thể từ từ, nhưng cũng có lúc nhanh và tác động đột ngột.
Khái vấn đề đối với Việt Nam, theo ông Ousmane Dione, đó là 4 sự thay đổi lớn đang diễn ra: Hình thái thương mại mới; Nền kinh tế tri thức; Xu hướng biến đổi khí hậu; và Dân số đang già đi. Các xu thế này mang đến cả rủi ro và cơ hội.
Về thương mại, Việt Nam đã được hưởng lợi từ một khu vực FDI mạnh, trực tiếp sử dụng 2,4 triệu người lao động để tạo ra thị trường hàng hóa lớn cho hoạt động thương mại.
Tuy nhiên, các nước láng giềng, như Campuchia và Myanmar… đang nổi lên là đối thủ cạnh tranh của Việt Nam trong việc thu hút việc làm trong các ngành sản xuất chỉ cần tay nghề thấp.
Về tri thức, sự trỗi dậy của nền kinh tế tri thức và tự động hóa cũng là cơn sóng mạnh đòi hỏi người lao động thế kỷ 21 phải có nhóm kỹ năng phức tạp hơn trước đây. Việc làm chân tay theo đó sẽ giảm đi rất mạnh.
Nhưng với Việt Nam, hiện chúng ta chỉ có 8% lực lượng lao động có trình độ đại học, chưa đủ để tạo bước nhảy vọt vào nền kinh tế tri thức.
Xu hướng thứ ba tạo ra một rủi ro lớn cho Việt Nam, đó là biến đổi khí hậu đang diễn ra rất phức tạp. Sinh kế của 13,6 triệu nông dân trồng lúa đang bị đe dọa nghiêm trọng.
Thêm vào đó, Việt Nam sắp trải qua tốc độ già hóa dân số nhanh. Tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động đã lên tới đỉnh điểm và đang giảm vào năm nay. Tỷ trọng dân số từ 65 tuổi trở lên là 6,5% vào năm 2017, dự kiến sẽ đạt 21% vào năm 2050. Có nghĩa là cứ năm người thì có một người là người cao tuổi.
Thay đổi trên có nhiều tác động tiêu cực đến nguồn cung lao động của Việt Nam, đến tăng trưởng năng suất dài hạn và đến lao động nữ, do họ có thể chịu nhiều gánh nặng nhất trong việc phải chăm sóc người cao tuổi.
Trả lời câu hỏi Việt Nam đang bỏ lỡ hay tận dụng các xu hướng lớn? Giám đốc WB tại Việt Nam cho rằng sự phát triển bền vững và cạnh tranh của Việt Nam phụ thuộc vào việc có được một nền kinh tế có khả năng chống chịu trước các xu hướng thay đổi lớn và tận dụng hiệu quả các nguồn lực.
Về thương mại, Việt Nam nên tận dụng các thỏa thuận thương mại mới như CP-TPP, đồng thời tận dụng lợi thế của nhu cầu ngày càng tăng đối với hàng hóa gia công của một lớp người tiêu dùng đang lớn mạnh ở châu Á.
Tỷ lệ hộ gia đình có thu nhập để tiêu dùng thêm ở các nước đang phát triển ở châu Á được dự báo tăng nhanh, từ 20% năm 2002 lên 80% vào năm 2030. Tại Hà Nội, các trung tâm mua sắm như Aeon Mall, Lotte… rất đông các gia đình vào dịp cuối tuần. Các gia đình trung lưu hiện nay có thời gian và tiền bạc cho các hoạt động giải trí, và điều này sẽ chỉ tăng trong những năm tới.
Về nguồn nhân lực, người lao động cần được trang bị các kỹ năng mới, gắn thực chất hơn tới nhu cầu doanh nghiệp tuyển dụng.
Đối với thách thức từ biến đổi khí hậu, cần phải có sự chuyển dịch, chuyển đổi ngay trong sản xuất và kinh doanh hướng tới đa dạng hóa sản phẩm, tối đa hóa giá trị từ mỗi nguồn lực trong chu kỳ sản xuất…
“Ngân hàng Thế giới sẵn sàng hỗ trợ Chính phủ và khu vực tư nhân của Việt Nam tham gia các xu hướng lớn một cách chiến lược…”, ông Ousmane Dione nói.